1. KHẢI MINH
1.1. Tên Gọi
·
Năm
1933: Thành lập Trường Trung Hoa Công lập Hoa kiều
Nha Trang (số 12 đường Miếu Bà)
·
Năm 1939:
Đổi tên là Trường Công lập Hoa kiều Nha
Trang
·
Năm
1960: Đổi tên là Trường Khải Minh Nha Trang
·
Năm
1966: Đổi tên là Trường Trung học Khải
Minh
·
Năm
1975: Đổi tên là Trường phổ thông cấp
1-2 Khải Minh
·
Năm
1978: Đổi tên là Trường phổ thông cấp
1-2 Vạn Thạnh (năm 1976 trường bị quốc
lập hóa)
·
Năm
2003: Thành lập Cơ sở Hoa văn Nha Trang (tại
số 31A Nguyễn Bỉnh Khiêm)
·
Năm
2006: Đổi tên là Cơ sở Hoa văn Khải Minh
Nha Trang
·
Năm
2019: Đổi tên Trung tâm Hoa văn Khải Minh Nha Trang
1.2. Đổng Sự Trưởng
(Người Phụ Trách) Trường Khải Minh
·
Năm
1933: Người sáng lập Trường Trung Hoa Công lập
Hoa kiều Nha Trang - Trần Xương Sâm
·
Khóa I
(1939-1940) Phan Tiên Cẩm
·
Khóa II
(1941-1943) Lư Long Tùng
·
Khóa III
(1943-1945) Lưu Thống Kết
·
Khóa IV
(1945-1946) Đặng Lập
·
Khóa V (1947-1950)
Lư Nghiệp Sanh
·
Khóa VI
(1950-1952) Hàn Lan Đ́nh
·
Khóa VII-
XIII (1953-1969) Lư Nghiệp Sanh
·
Khóa XIV
(1970-1975) Đổng sự trưởng: Lư Nghiệp
Sanh; Phó Đổng sự trưởng Tôn Dật Dân
·
Năm
1975-1982: Dương Vận phụ trách Trưởng
Ban Bảo trợ nhà trường
·
Năm 1982-2000:
Vương Vinh phụ trách giữ giấy tờ nhà
trường
·
Năm
2000-2011: Vương Vĩnh Liên phụ trách,
Vương Vĩnh Hiệp Trưởng Ban bảo trợ
Cơ sở Hoa văn Khải Minh
·
Năm
2011-2016: La Hy Tinh phụ trách, Vương Vĩnh Hiệp
Trưởng Ban bảo trợ Cơ sở Hoa văn
KM
·
Năm
2016-2021: Trịnh Sênh Long phụ trách, Vương Vĩnh
Hiệp Chủ nhiệm Trung tâm Hoa văn KM
1.3. Tên Sở Hữu Và Xây Dựng
·
Năm
1933, Đổng sự hội xây dựng Trường
Trung Hoa Công lập Hoa kiều Nha Trang, hội trường
và lớp học là dăy nhà tường gạch mái ngói.
·
Năm
1955, ông Lư Nghiệp Sanh, Đổng sử trưởng
Trường Công lập Hoa kiều Nha Trang (tức
Trường Trung Học Khải Minh sau này) kêu gọi
quyên góp đập bỏ căn nhà tường gạch
mái ngói có bên hông hướng về đường Quốc
lộ 1 (nay là đường 2/4), và xây nhà 2 tầng
kiên cố, vừa làm lễ đường (hội
trường), vừa làm pḥng giáo vụ và pḥng họp
(gọi là Trung Hoa hội quán). Đồng thời xây
thêm 2 tầng nhà ở cho giáo viên, lúc này tên trường
từ năm 1939 đổi lại là Trường Công
lập Hoa kiều Nha Trang.
·
Năm
1968, Đổng sự hội Trường Trung học
Khải Minh đứng ra kêu gọi quyên góp xây trường
mới 4 tầng gồm 2 dăy với kinh phí hơn 30 triệu
đồng. Giấy phép số 9717/HC ngày 30/08/1968 do
Trung tá Lê Khánh, Tỉnh trưởng tỉnh Khánh Ḥa kư
chấp thuận đơn xin phép quyên tiền để
xây cất trường học gởi ông Chủ tịch
Ban quản trị Trường Khải Minh Nha Trang.
·
Ngày
02/02/1969, Trung tá Lê Khánh, Tỉnh trưởng tỉnh
Khánh Ḥa kư giấy phép xây cất số 6549/HCKT cấp
cho ông Chủ tịch Ban quản trị Trường
Tư thục Khải Minh Nha Trang.
·
Ngày
18/06/1971, Đổng sự hội Trường Trung học
Khải Minh Khóa XIV khánh thành nhà trường mới và lập
bia đá ghi danh công đức những
người đă đóng góp xây dựng Trường
Khải Minh. Người đứng đầu
đóng góp tiền của là ông Diệp Năng Quần
(tiệm Quang Hoa), tiếp theo là Hội Đồng
hương Phúc Kiến Nha Trang, ông Lư Nghiệp Sanh (Lư
Sanh Kư), ông Lâm Thiệu Phương (tiệm Mỹ Tân),
ông Vân Xương Quư (nhà hàng Dân Thiên), ông Diệp
Năng Hạc (tiệm Tân Hoa), ông Tôn Dật Dân (Hiệu
thuốc bắc Dân Khang), ông Phan Giai Kư (tiệm Phan Giai
Kư), ông Vương Hải (Đông Á Hăng) ... Lúc này học
sinh của trường đạt đến con số
1200 học sinh.
·
Sau khi xây
xong trường mới 4 tầng 2 dăy, nhà 2 tầng cũ
tầng trệt dùng làm pḥng giáo vụ, trên lầu làm
pḥng làm việc và pḥng họp của Đổng sự
hội, trưng bày các cup và kỷ niệm chương
của Trường và Hội Thể dục Kiều
Thanh, và có treo bảng Trung Hoa hội quán. Theo sắc lệnh
số 133-NV ngày 10/06/1960 của chính quyền Ngô Đ́nh
Diệm, cấm các tổ chức hoạt động
và sử dụng tên Trung Hoa hội quán, và cấm
trường học mang tên Trung Hoa trên khắp miền
Nam (lư do năm 1960, trường phải đổi tên
là Khải Minh).
·
Sau ngày
02/04/1975, Trường Trung học Khải Minh dưới
sự quản lư của chính quyền địa
phương. Ngày 4/11/1976, trường bị quốc lập
hóa, và tháng 11/1978, trường bị đổi tên và
không c̣n thuộc sở hữu của Trường Khải
Minh.
·
Từ
năm 1993 – 2002, ông Vương Vinh và sau đó là ông
Vương Vĩnh Liên cùng với 4 bang người Hoa ở
Nha Trang, sau một thời gian dài kiên tŕ làm việc và
liên hệ, ngày 23/09/2002 đă được UBND tỉnh
Khánh Ḥa giao nhà 31A đường Nguyễn Bỉnh
Khiêm cho người Hoa Nha Trang, nhằm đổi lấy
pḥng nghị sự ở tầng trên cùa nhà 2 tầng
trong khuôn viên trường Khải Minh trước
đây.
·
Sau một
thời gian hoạt động dạy tiếng Hoa, nhà
tường gạch mái ngói 31A Nguyễn Bỉnh Khiêm xuống
cấp nghiêm trọng. Ngày 18/03/2018, khởi công xây dựng
trụ sở Hội quán người Hoa Nha Trang và Trung
tâm Hoa văn Khải Minh với kinh phí xây dựng và
trang thiết bị là 4,3 tỷ đồng do ông Trịnh
Sênh Long, Hội trưởng Hội quán người
Hoa, đứng ra kêu gọi đóng góp.
·
Ngày
10/03/2019, khánh thành trụ sở Hội quán người
Hoa và Trung tâm Hoa văn Khải Minh Nha Trang, và lập bia
đá vinh danh những tổ chức và cá nhân đă nhiệt
tâm đóng góp. Đứng đầu danh sách đóng góp
từ Sài G̣n là Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Thiên
Hậu cung Xóm Chiếu, Tuệ Thành hội quán, Hải
Nam hội quán, Nghĩa An hội quán; đứng đầu
danh sách đóng góp ở Nha Trang là Miếu Quan Đế
Quảng Đông, Ban trị sự Hội quán Quảng
Đông, Nhà Hàng Hoa Nhân, ông Trịnh Sênh Long, ông
Vương Vĩnh Hiệp; đứng đầu danh
sách đóng góp ở hải ngoại là ông Tạ Minh Huy
(Đài Loan), Thương hội Trung Quốc tại TP
Hồ Chí Minh, ông Vương Văn Cử (Trung Quốc),
Thầy Mao Kỳ Bàng (Hoa Kỳ), ông Lê Quốc Minh
(Đức). Trụ sở mới xây 5 tầng, gồm
6 pḥng học, 1 pḥng giáo vụ, 1 pḥng họp. Số học
sinh trong tháng 07/2019 đạt cao nhất là 335 học
sinh.
1.4. Quá Tŕnh Chuyển Giao Công Việc
·
Ngày
08/10/1975, ông Dương Vận tức Dương Tài
Nghi (Dương Sanh Phát) đại diện Ban bảo
trợ Trường Khải Minh (không c̣n tên Đổng
sự hội Trường Trung học Khải Minh).
·
Ngày
07/02/1976, vợ ông Lư Nghiệp Sanh bàn giao giấy tờ
Trường Khải Minh cho ông Dương Vận.
·
Ngày
18/02/1976, Ban Bảo trợ nhà trường bầu ông
Dương Vận làm trưởng ban.
·
Ngày
04/11/1976, thực hiện Chỉ thị số 08/CT/VD/B
ngày 30/08/1976 của Bộ Giáo dục về việc quốc
lập hóa tất cả các trường tư và
trường dân lập ở miền Nam Việt Nam, Ban
bảo trợ gồm ông Dương Vận (Hải
Nam), ông Châu Dục Dũng (Triều Châu), ông Trần
Quân Hiến (Phúc Kiến) và ông Huỳnh Chí (Quảng
Đông) bàn giao trường Khải Minh cho Ty Giáo dục
Phú Khánh không thời hạn, chỉ giữ lại pḥng
nghị sự trên lầu nhà 2 tầng để Ban bảo
trợ họp.
·
Ngày
28/09/1982, ông Dương Vận bàn giao giấy tờ
Trường Khải Minh cho ông Vương Vinh.
·
Ngày
07/05/2000, ông Vương Vinh bàn giao giấy tờ
Trường KM cho ông Vương Vĩnh Liên.
·
Ngày
18/09/2011, ông Vương Vĩnh Liên bàn giao giấy tờ
của Trường Khải Minh cho ông Vương Vĩnh
Hiệp.
2. HỘI QUÁN
2.1. Tên Gọi
·
Năm
1933, khi xây dựng Trường Trung Hoa Công lập Hoa
kiều Nha Trang, có gắn bảng Trung Hoa hội quán
bên ngoài trường.
·
Năm
1955, Đổng sự hội Trường Công lập
Hoa kiều Nha Trang xây nhà 2 tầng kiên cố trên mảnh
đất nhà gạch mái ngói, vừa làm lễ
đường (hội trường), vừa làm
văn pḥng giáo vụ và pḥng họp của Trung Hoa hội
quán.
·
Năm
1971, sau khi xây xong trường mới, nhà 2 tầng cũ
tầng trệt dùng làm văn pḥng giáo vụ, trên lầu
làm pḥng làm việc và pḥng họp của Đổng sự
hội, trưng bày các cup và kỷ niệm chương
của Trường và Hội Thể dục Kiều
Thanh, và có treo bảng Trung Hoa hội quán. Tất cả
các hoạt động của trường học
đều do Đổng sự hội của trường
điều hành, quản lư và chịu trách nhiệm,
Trung Hoa hội quán chỉ là c̣n trên danh nghĩa từ
thời Pháp thuộc cho đến năm 1960, chứ
thực tế không có hoạt độngvà không có tổ
chức, và không được pháp luật thừa nhận.
2.2. Quá Tŕnh H́nh Thành Và Sử Dụng
Tên Hội Quán
·
Ngày
08/10/1975, Đổng sự hội Trường Trung học
Khải Minh giải tán và lập ra Ban Bảo trợ
·
Trường
Khải Minh do ông Dương Vận (Dương Sanh
Phát) phụ trách, với công việc là sắp xếp
việc dạy và học ở trường trong những
ngày tháng đầu khó khăn phức tạp sau ngày giải
phóng Nha Trang, cũng như lo kinh phí và bảo quản
tài sản nhà trường, cùng với việc liên hệ
công tác với chính quyền địa phương và
hiệu trưởng mới.
·
Ngày
24/08/1978, sau cuộc họp, đại diện 4 bang
Phúc Kiến (Trần Quân Hiến), Triều Châu (Châu Dục
Dũng), Hải Nam (Dương Vận) và Quảng
Đông (Vương Văn Kiệt tức Vương
Vinh) kư biên bản đồng ư cho Trường Phổ
thông Cấp 1-2 Vạn Thạnh mượn pḥng nghị
sự ở trên lầu ṭa nhà 2 tầng.
·
Sau
năm 1979, công việc của Ban Bảo trợ gần
như chấm dứt khi con em người Hoa không c̣n học
ở Trường Khải Minh bao nhiêu, và học sinh
người Hoa được chia ra học ở các
trường khác như trường Xương Huân,
...
·
Ngày
28/09/1982, trước khi rời khỏi Việt Nam, ông
Dương Vận đă bàn giao lại hồ sơ giấy
tờ của Trường Khải Minh cho ông
Vương Vinh.
·
Ngày
13/12/1993, đại diện 4 bang Phúc Kiến (Trịnh
Giang Thủy), Triều Châu (Lư Nh́), Hải Nam (Lâm Chánh Hiền)
và Quảng Đông (Vương Văn Kiệt tức
Vương Vinh) cùng kư đơn gởi Sở Giáo dục
Đào tạo tỉnh Khánh Ḥa và các cơ quan đề
nghị hoàn trả lại pḥng nghị sự trên lầu
để tổ chức lớp học Hoa ngữ.
·
Tháng
12/1997, đại diện 4 bang Phúc Kiến (Trịnh
Giang Thủy, Bạch Hàm Chương, Vương Vĩnh
Liên), Triều Châu (Lâm Thiếu Nguyên), Hải Nam (Phan
Tiên Thiết) và Quảng Đông (Châu Du Hùng, Phùng Phố
Ḥa, Ngô Thoại Vinh, Vương Vinh) thông qua cuộc họp,
và ông Vương Vinh, đại diện người
Hoa Nha Trang, đứng đơn gởi UBND tỉnh
Khánh Ḥa, Sở Xây dựng, Sở Giáo dục cùng các
cơ quan về việc Xin nhận lại hoặc chuyển
đổi cơ sở Hội quán người Hoa ở
trường cấp I Kim Đồng (tức trường
Khải Minh) để mở lớp dạy tiếng
Hoa.
·
Ngày
18/07/1998, Pḥng tiếp dân UBND tỉnh Khánh Ḥa Thông báo gởi
ông Vương Vinh chỉ đạo cho Sở Xây dựng
dự kiến địa điểm cấp cho Hội
người Hoa Nha Trang để làm cơ sở Hội
quán.
·
Ngày
07/05/2000, tại nhà hàng Đức Hưng, đại
diện 4 bang Phúc Kiến (Vương Vĩnh Liên), Triều
Châu (Lư Trường Phúc), Hải Nam (Huỳnh Xuân) và Quảng
Đông (Phùng Phố Ḥa) bầu qua h́nh thức bỏ
phiếu kín bầu ông Vương Vĩnh Liên làm Hội
trưởng Hội người Hoa thành phố Nha
Trang nhiệm kỳ I (2000-2005), ông Huỳnh Xuân, Lư
Trường Phúc, Phùng Phố Ḥa làm Hội phó,
Vương Vĩnh Hiệp làm thư kư, Khưu Chí Nhuệ
làm phiên dịch, và Lâm Thiếu Nguyên làm tài chánh.
·
Ngày
27/01/2002, tại nhà 89A đường 2/4, Hội
người Hoa thành phố Nha Trang họp có các đại
diện 4 bang Phúc Kiến (Trịnh Giang Thủy,
Vương Vĩnh Liên, Vương Vĩnh Hiệp),
Triều Châu (Âu Thành, Dương Ngọc Hương),
Hải Nam (Phan Tiên Thiết, Ngô Đa Anh) và Quảng
Đông (Châu Du Hùng) thống nhất tên gọi của hội
là Hội quán người Hoa thành phố Nha Trang để
đứng tên sở hữu căn nhà UBND tỉnh Khánh
Ḥa sắp tới giao nhận, và ông Vương Vĩnh
Liên hội trưởng là người đại diện
liên hệ làm việc.
·
Ngày
23/09/2002, UBND tỉnh Khánh Ḥa ra Quyết định số
3215/QĐ-UB giao nhà 31A Nguyễn
Bỉnh Khiêm phường Xương Huân cho Hội
quán người Hoa.
·
Ngày
01/10/2003, thành lập Cơ sở Hoa văn Nha Trang, ông
Vương Vĩnh Hiệp được bầu làm
Trưởng Ban bảo trợ.
·
Ngày
23/11/2003, ông Vương Vĩnh Liên tái đắc cử
Hội trưởng Hội quán người Hoa nhiệm
kỳ II (2004-2006), ông La Hy Tinh làm Hội phó.
·
Từ
năm 2006-2011, việc xin phép thành lập Hội
người Hoa Nha Trang không thành (chỉ cho phép thành lập
hội ở cấp cơ sở), nên việc bầu lại
Ban chấp hành mới bị hủy bỏ, ông
Vương Vĩnh Liên tiếp tục làm hội
trưởng đến năm 2011. (Hội quán người
Hoa Nha Trang vẫn không có pháp nhân)
·
Ngày
04/09/2011, ông La Hy Tinh được bầu làm hội
trưởng Hội quán người Hoa nhiệm kỳ
III (2011-2016), ông Trịnh Sư Hải được
chỉ định làm Hội phó, ông Vương Vĩnh
Hiệp tiếp tục là Trưởng Ban bảo trợ
Cơ sở Hoa văn Khải Minh.
·
Ngày
13/03/2016, ông Trịnh Sênh Long được bầu làm
Hội trưởng Hội quán người Hoa
·
nhiệm
kỳ IV (2016-2021), ông Hàn Quốc Định và ông Trịnh
Sư Hải làm Hội phó, ông Vương Vĩnh Hiệp
làm Chủ nhiệm quản lư Trung tâm Hoa văn Khải
Minh. Ban thường trực hội quán gồm 5
người:
o
Trịnh
Sênh Long,
o
Lữ
Ḥa,
o
Vương
Vĩnh Hiệp,
o
Hàn Quốc
Định, và
o
Trịnh
Sư Hải.
·
Ngày
18/03/2018, khởi công xây dựng trụ sở Hội
quán người Hoa và Trung tâm Hoa văn Khải Minh Nha
Trang.
·
Ngày
10/03/2019, khánh thành trụ sở Hội quán người
Hoa Nha Trang và Trung tâm Hoa văn Khải Minh với tổng
kinh phí xây dựng và trang thiết bị lớp học
là 4,3 tỷ đồng.
LỜI KẾT
Trong suốt chiều
dài lịch sử, từ khi chỉ là dăy lớp học
tường gạch mái ngói với tên Trung Hoa học hiệu
(Trường Trung Hoa), đến 2 dăy nhà 4 tầng kiên
cố với tên gọi Trường Trung học Khải
Minh, cho đến nay là Trung tâm Hoa văn Khải Minh
Nha Trang là 87 năm (1933- 2020). Dù rằng có một thời
gian bị gián đoạn (từ năm 1976-2003),
nhưng đă nói lên ḷng kiên tŕ, tính đoàn kết, và
ḷng nhiệt t́nh v́ sự nghiệp giảng dạy tiếng
Hoa cho con em người Hoa ở thành phố Nha Trang, từ
các thế hệ tiền bối như ông Trần
Xương Sâm, Phan Tiên Cẩm, Hàn Lan Đ́nh, Lư Nghiệp
Sanh, Tôn Dật Dân, Trần Quân Hiến, ... cho đến
ông Dương Vận, Vương Vinh, Vương Vĩnh
Liên, Phan Tiên Thiết, La Hy Tinh, Vương Vĩnh Hiệp,
Trịnh Sênh Long, Hàn Quốc Định, Lư Mai Trâm, ...
Bên cạnh đó, cũng ghi nhận công sức của
các vị kiều hiền của 4 bang Phúc Kiến, Triều
Châu, Quảng Đông và Hải Nam ở Nha Trang qua bao thế
hệ, dù đă qua đời hay đang định
cư ở hải ngoại hoặc đang sinh sống
ở Nha Trang, đă xây dựng, giữ ǵn, và củng cố
hai chữ Khải Minh được trường tồn.
Hội quán Trung
Hoa hiện hữu từ thời Pháp thuộc do Tổng
Lănh sự quán Trung Hoa Dân quốc ở Sài G̣n dựng
nên ở nhiều tỉnh thành của Việt Nam đă
đóng vai tṛ kiến tạo những ngôi trường
dạy tiếng Hoa cho Hoa kiều ở Việt Nam.
Nhưng công lao vĩ đại và quan trọng hơn hết
là những vị sáng lập trường, những
Đổng sự hội, những vị kiều hiền
nhiệt t́nh, năng nỗ đầu tư biết
bao công sức tiền của và thời gian v́ công ích và
giáo dục, xây dựng nhà trường từ lúc họ
là Hoa kiều cho đến là người Việt gốc
Hoa đă đặt nền tảng cho các thế hệ
sau này.
87 năm đă
qua, bao thế hệ kiều hiền và con em Khải
Minh đă tản mác khắp nơi ở Việt Nam và
trên thế giới, nhưng tin chắc rằng, những
người tâm huyết với Khải Minh, tâm tưởng
sẽ măi măi hướng về ngôi trường Mẹ
Khải Minh thân yêu, dù thân xác không c̣n, nhưng với tâm
hồn và diện mạo mới là Trung tâm Hoa văn Khải
Minh Nha Trang sẽ măi trường tồn với thời
gian và không gian.
More...>>
Vương Vĩnh Hiệp 王永协
Nha Trang, ngày 26/08/2020
Tổng hợp
từ:
-
Hồ
sơ giấy tờ của Trường Khải Minh
trước năm 1975
-
Hồ
sơ giấy tờ của Trường Khải Minh
sau năm 1975 đến 1997
-
Biên bản
họp Hội người Hoa Nha Trang từ 1997-2020
-
Thông tin từ
www.khaiminhnhatrang.net, đặc san năm 2006, 2009
-
Thông tin từ
www.khaiminh.org
|