禮義廉恥 - LỄ NGHĨA LIÊM SỈ

Xã hội hiện nay phải chăng con người ít còn biết “liêm sỉ” là gì nữa? Xã hội ngày càng hiện đại thì tư duy của con người cũng thay đổi nhưng dường như chiều hướng thay đổi không phải là hướng tích cực mà ngược lại là hướng tiêu cực càng nhiều.

Ai cũng chỉ muốn khi có cơ hội là thẳng tay vơ vét để bỏ túi riêng mà không hề ngần ngại hay e dè. Ví dụ như những người có tấm lòng nhân ái, tấm lòng hảo tâm muốn giúp đỡ những mảnh đời bất hạnh hay những người quá nghèo khổ để cứu giúp họ qua cơn hoạn nạn “lá lành đùm lá rách”, “thương người như thể thương thân” thì những của cải vật chất ấy lại không đến tận tay người nghèo được trọn vẹn. Nó bị hao hụt trên đường vận chuyển, rồi khi đến được tay những người nghèo ấy thì chỉ còn lại một phần nhỏ nhoi. Nếu ai cũng “biết” hai chữ “liêm - sỉ” thì họ đã không vơ vét bỏ túi riêng của mình mà nghĩ đến người nghèo đang cần sự giúp đỡ ấy biết bao. Bởi vậy đứng trước thực trạng xã hội ngày càng xuống dốc về “lễ - nghĩa - liêm - sỉ” thì người dân chỉ biết than trời. Tuy thời đại nào cũng có, nhưng thời đại hiện nay thì càng ngày càng lún sâu vào cái hố do con người tự đào để rồi không thể quay đầu trở lại được nữa và cái hố đó cũng chính là nấm mồ sẽ chôn vùi tâm tư trí óc của con người mà không gì tẩy xoá được.

“Liêm - sỉ” là tính rất hay của loài người vì người mà không “liêm” thì cái gì cũng tham cũng lấy, không “sỉ” thì việc gì cũng làm. Người mà đến thế là người bỏ đi, không khác gì giống vật. Nhất là những bậc đứng chủ trương việc nhà, việc nước mà vô “liêm - sỉ” thì nhà phải suy bại, nước phải nguy vong. Nghĩ cho kĩ thì “sỉ” cần hơn “liêm”. Người không liêm là việc bất nghĩa, căn nguyên cũng ở vô sỉ mà ra.

Chính vì vậy, người thầy là người xây dựng hình tượng vun đắp tương lai cho đất nước luôn tâm niệm làm sao vạch ra một hướng đi cho mầm non. Những thế hệ mầm non được giáo dục ở nhà trường việc đầu tiên là phải biết lễ nghĩa, phép tắc. Nhưng khi lớn lên thì những tư tưởng ấy không còn đọng lại trong tâm trí nữa mà lại hình thành một khái niệm khác -- là phải mưu cầu danh lợi, chỉ nghĩ tới cái riêng mà quên đi cái chung về những gì được dạy dỗ và được học từ ghế nhà trường. Cũng như những gì được học từ sách vở, từ các câu ca dao - tục ngữ, danh ngôn của người xưa để lại khuyên dạy con cháu ngàn đời là phải “chí công vô tư, cần kiệm liêm chính” là phải công tư phân minh rạch ròi. Sống làm sao để rạng ngời công danh vinh hiển về sau. Bởi vậy mới có câu “Cha mẹ sanh con, trời sanh tánh” nếu như tất cả mọi người thấy được cái sai trái mà tránh xa thì thế giới này toàn là màu hồng tươi đẹp và hoà bình hết rồi… Đâu có cảnh xâm chiếm giết hại lẫn nhau chỉ vì muốn làm “bá chủ”. Đây là hồi chuông đáng báo động cho thế hệ trẻ đừng lầm đường lỡ bước nữa. Các bậc phụ huynh cũng phải có bổn phận khuyên răn giáo dục con em mình là phải nhìn nhận được những điều hay lẽ phải và nên dành thời gian cho gia đình nhiều hơn, đừng chỉ vì mưu sinh mà quên đi bổn phận làm cha làm mẹ của mình. Họ lúc nào cũng lao vào kiếm tiền như con thiêu thân và nghĩ “có tiền mua tiên cũng được.” Cái phẩm chất cao quý nhất của loài người là phẩm hạnh đạo đức vô giá, “đồng tiền không phải là vạn năng.” Một mặt nhà trường giáo dục các em phải biết phép tắc, lễ nghĩa nhưng còn phía gia đình thì không? Thử hỏi người là thần tiên có phép nhiệm màu cũng không thể nào lay chuyển được tư tưởng suy đồi như vậy? Vì thế ông cha ta có câu “gần mục thì đen, gần đèn thì rạng.” Nhà trường luôn dạy các em những điều hay lẽ phải, “nhặt được của rơi, trả người bị mất” , “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”; “muốn con hay chữ thì kính lấy thầy” v,v… Đứng trước thực tại của xã hội hiện nay, vai trò của người thầy không còn được coi trọng nữa vì chính các bậc phụ huynh không làm gương cho con cháu mình, thiếu kính trên, nhường dưới. Như vậy thì họ đang trực tiếp hình thành khái niệm không hay và lệch lạc vào đầu óc non nớt của con em họ một lối sống, cách nghĩ, thử hỏi có “liêm -sỉ” hay không? Muốn người khác tôn trọng mình thì chính bản thân minh phải tôn trọng mình trước đã. Họ chỉ biết con họ là nhất còn con người khác thì không? Mình quý con thì người khác cũng quý con họ đâu thua kém gì. Con người ai mà chẳng có cảm xúc, có lòng tự trọng phải không ạ? Người lớn tự hình thành cho trẻ những hướng đi lệch lạc thì thử hỏi sau này tương của của thế hệ trẻ sẽ thế nào? Chính vì vậy mà bọn trẻ thời nay kém hoặc không quan trọng “lễ - nghĩa”. Đó là căn bản nền móng để hình thành nhân cách, một phẩm chất đạo đức của con người. Đây là một cái nhìn ngán ngẫm cho xã hội khi con người muốn vươn tới một đích cao siêu tốt đẹp nào đó chỉ là trên giấy tờ, hình thức, lý thuyết mà thôi. Thực tế thì không phải như vậy. Những bậc lão thành quá ngao ngán đứng trước thực tại của xã hội mà than rằng: Than ôi! Người đời bây giờ có phải đa số là người “vô liêm sỉ”; “bất trí sỉ” không? Nếu quả thật thì người ta ngậm ngùi than thở rất là phải. Vì “liêm” , “sỉ” là nền tảng của đạo làm người. Ở đời còn có sỉ thì hiếu để, trung, tín, lễ, nghĩa, liêm còn được. Chứ liêm, sỉ đã mất, nhất là sỉ thì còn gì là luân thường đạo lý và mong cậy vào đâu nữa. Con người đã đến vô sỉ  thì tuy mặc áo, đội mũ mà như con chim, con muông, còn cái gì là kiêng nể là không dám làm.

Liêm: Tính phân minh ngay thẳng, không lấy của bất nghĩa.
Sỉ: Sự hổ thẹn, tự mình lấy làm khó chịu, nhục nhằn trong lòng.

Thuỵ Anh  瑞瑛

Illinois, U.S.A., 30 April 2009

*** 投稿電郵請寄 ***

Bài vở & hình ảnh xin gởi về Ban Phụ Trách KHAIMINH.ORG

VanNgheGiaiTri@KhaiMinh.org

啓明网站  |  Copyright © 2004 - 2009 KHAIMINH.ORG  |  Website Disclaimer