Chỉ c̣n hai
ngày nữa là lễ Vu Lan lại đến…
Thuở sinh thời,
mẹ tôi chẳng những ít khi hát,
mẹ cũng ít khi dạy hát cho ai trong
đám anh em chúng tôi. Có điều là tôi
lại có dịp được mẹ dạy
sơ sài vài ba bài hồi thời còn
rất bé. Đến giờ tôi vẫn còn
nhớ hai bài bằng tiếng Quan Thoại
với vài kỷ niệm man mác khó
quên.
Một bài
có nhịp điệu nghe rất hùng
tráng, rất cổ vũ, thúc dục...
Bài này hồi đó tôi đã thuộc
như vẹt hơn nửa bài, mặc
dầu chẳng hiểu ư nghiă gì cả. Tuy
thế, tôi chỉ thỉnh thoảng hát nghêu ngao
qua loa, chứ ít khi nào dám hát khi có
người lạ vì tôi cảm thấy “quê”
làm sao. Bẵng đi vài năm, sau
đó có lần mẹ nghe tôi nghêu ngao bài
đó, bỗng dưng mẹ có vẻ hớt
hãi kéo tôi vào trong, và bảo từ
nay về sau không được hát bài này
nữa. Tôi chẳng hiểu vì lư do gì
cả. Tôi hỏi mẹ này nọ cốt
để muốn biết lý do vì sao. Mẹ
chỉ nói đơn giản:
Bài
hát này mẹ được biết vào
thời kỳ kháng chiến chống Nhật
lúc mẹ còn khá trẻ. Bây giờ
hát bài này th́ rất nguy hiểm 1.
Có lẽ do
mẹ không biết và chưa bao giờ tham gia
hay dính dấp đến chính trị -- cũng
như mọi người trong gia đ́nh -- nên mẹ
không giải thích gì thêm nữa và
từ đó tôi cũng không còn nghêu ngao
bài này nữa. Mãi đến sau
này, vật đổi sao dời, thời thế
thay đổi, tôi mới biết bài này
là bản nhạc “Nghĩa Dũng Quân Tiến
Hành Khúc 義勇軍進行曲”
do Điền Hán 田漢 viết
lời, Niếp Nhĩ 聶耳 phổ nhạc làm chủ
đề cho phim ciné “Phong Vân Nhi Nữ 風雲兒女”.
Sau nó được phổ biến tương
đối rộng rãi trong giai đoạn
kháng chiến chống Nhật thời
Tưởng Giới Thạch 蔣介石,
và lại được đại diện
nước Trung Hoa Dân Quốc 中華民國 tŕnh
diễn tại Liên Hiệp Quốc năm 1945 khi Liên Hiệp
Quốc mới thành lập. Từ năm 1949,
thời Mao Trạch Đông 毛澤東,
bản nhạc đó lại được
dùng làm Quốc Ca cho nước Cộng
Hòa Nhân Dân Trung Hoa 中華人民共和國 tận bây giờ.
Còn một
bài hát thứ hai có nhịp điệu tôi
rất thích. Bài này tôi được
mẹ dạy chỉ có vỏn vẹn bốn câu
ngắn ngủn. Vì thế tôi rất lấy
làm lạ nên đã nhiều lần hỏi
mẹ tại sao không dạy và hát đến
hết, mẹ bảo mẹ chỉ biết
chừng ấy thế thôi. Tôi cảm thấy rất
“kỳ quặc” và rất tiếc, nhưng biết sao
bây giờ. Mãi đến sau này sang tận
xứ Mỹ, cho đến bây giờ
đã sinh được ba con và có
được ba cháu nội, tôi thỉnh
thoảng bất chợt vẫn c̣n “ngân nga…” nhạc
điệu bài ấy.
Một hôm
ngẫu hứng, tôi buộc miệng nghêu ngao “救,救,救…”
bỗng dưng bé út cất giọng hát
hòa theo bằng tiếng Mỹ:
“Row, row, row your boat
Gently down the stream!
Merrily, merrily, merrily, merrily
Life is but a dream!”
Tôi giật mình ngạc nhiên nhưng thích
thú; tôi cố tiếp tục hát lập
lại để dọ xét xem sao:
“救,救,救中國
一起向前走。
努力啊,努力啊,努力啊,努力啊
救國要奮鬥!”
Bé út tiếp tục hòa theo:
“Row, row, row your boat
Gently down the stream!
Merrily, merrily, merrily, merrily
Life is but a dream!”
Tôi đi từ ngạc nhiên này
đến ngạc nhiên khác. Sau khi hỏi bé
út mới biết là bé đã vô t́nh nghe
tôi hát bài này mấy lần, c̣n được cô
giáo ở trường dạy cho bài
hát này bằng tiếng Anh. Thế là tôi
quyết định tìm hiểu thêm về bài
hát đó mà mẹ tôi đã dạy tôi
từ bé, và mẹ chẳng biết
gì về “nguồn gốc, lai lịch” của
nó kể cả đến khi qua đời
mười mấy năm trước.
Té ra đây là một bài hát dân
ca nguyên thủy dành cho thiếu nhi bằng Anh
ngữ rất phổ cập ở Mỹ. Một
sinh viên Cơ Đốc Giáo tên là Lưu
Lương Mô 劉良模 đổi lời, đổi
cả ư sang Hoa ngữ dùng để cổ
vũ thanh niên và quần chúng trong thời kỳ
“kháng Nhật cứu quốc” ở bên Trung Hoa
v́ nó thuộc loại dễ hát, dễ nhớ...
Ước gì mẹ tôi còn sống
để tôi cho mẹ biết điều này
và đặc biệt bài hát ấy cũng
chỉ có vỏn vẹn bốn câu như mẹ
đă biết và dạy tôi thế thôi.
Chẳng những thế, bây giờ
thỉnh thoảng tôi hát lời Hoa hay chỉ
hát “ù ù…” theo nhip điệu chơi với đứa
cháu nội chỉ mới khoảng ba tuổi,
cháu cũng nghêu ngao hát theo 2 . Có khi
cháu bập bẹ lời Hoa, có khi bập bẹ lời
Anh với giọng rất “ngọng nghịu” làm
tôi cảm thấy thú vị vô cùng. Tôi càng
cảm thấy thú vị hơn với ý
nghĩ một bản nhạc mà cả bốn
đời từ Mẹ - Con - Cháu – Chắt đều
hát”, và hát từ châu Á đến cả châu
Mỹ nữa kià!”
Hàn Quốc Trung 韓國忠
Vu Lan 2023, California, U.S.A.
二零二三年盂蘭盆於美國,加利福尼亞州,洛杉磯
|