Lăo Xá
là bút hiệu của Thư Khánh Xuân 舒慶春 tiên sinh (03 tháng 02 năm 1899 - 24
tháng 8 năm 1966), tự Xá Dữ 舍予, sinh tại Bắc Kinh, là một
tiểu thuyết gia và nhà viết kịch hiện
đại của Trung Quốc. Trong Cách Mạng Văn
Hóa năm 1966, ông bị cầm tù; họ bắt ông quỳ
xuống và đánh đập ông dă man trước ngọn
lửa đốt cháy trang phục Kinh kịch -- “Sự
kiện ngày 23 tháng 8”. Vào ngày hôm sau ông gieo ḿnh xuống hồ
tự sát.
ĐÓN
TẾT
Điều nhớ nhất vẫn là những cái Tết thời
c̣n bé.
Sáng dậy vén rèm phóng mắt nh́n ra, sau một đêm, bên ngoài đă thành một thế giới bàng bạc. Mùa đông năm nay ít tuyết, có cảm giác dường
như thiếu vắng chút chút ǵ đó.
Sự xuất hiện của trận tuyết này nhắc cho mọi người biết
rằng Tết sẽ không c̣n bao xa. Vâng, lại phải đón Tết nữa rồi, thậm chí bạn có thể nh́n thấy những cành cây bị tuyết dày uốn cong đang cựa giũ trong niềm vui của nàng xuân.
Chuyện đón Tết trong cảm giác tôi đã thấy hơi xa vời, thậm chí sự mong đợi cũng không còn là bao. Sống
trong lòng đô thị tấp nập, giữa những
ḍng người
hối hả, hương
vị Tết ngày càng nhạt nhẽo, có khi Tết sắp đến nơi tôi mới sực nhớ đến nó. Điều tôi nhớ nhất vẫn chính là những tháng năm khi c̣n bé, tuy đó là những kư ức xa xăm nhưng mọi thứ vẫn c̣n nguyên vẹn mới.
Quê tôi ở quê. Mỗi khi đến
tháng chạp, không khí Tết rộn hẵn lên. Trong các hợp tác xă cung ứng
và tiếp thị trong làng, người mua sắm đồ
Tết, đến
đi liên tục không ngừng. Những
tranh hoạ truyền thống về Tết để lại trong tôi ấn tượng sâu sắc, đến bây giờ nghĩ lại chúng vẫn c̣n xinh đẹp, những trang giấy dày thơm mùi mực ấy, trong tâm trí non nớt của tôi, đă xem chúng như biểu tượng
của Tết.
Ở miền
bắc, khoảng
lễ Lạp Bát (mùng 8 tháng chạp) là thời điểm lạnh nhất trong năm. Nó mang ý nghĩa đặc biệt rằng Tết đă cận kề thêm một bước.
Ngày nào tôi cũng thức dậy trước khi trời
hừng sáng,
cứ hễ
nghĩ đến
chuyện đón
Tết là tôi háo hức không tài nào ngủ được.
Các cụ già trong làng bắt đầu “hát” đồng
dao cho đám trẻ nghe, “Trẻ ơi trẻ
ơi đừng
nói sàm, Lạp Bát qua rồi sẽ qua Năm. Trẻ ơi trẻ ơi đừng khóc réo, Lạp Bát qua rồi sẽ giết heo.” Đám trẻ cười ồ, reo
ḥ, rồi chạy đi tuốt. Vào thời điểm đó, không phải ai cũng có đủ khả năng để giết heo mừng Tết. Gia đ́nh nào đă giết heo th́ phải bày tiệc chiêu đăi họ hàng bà con lối xóm. Bọn trẻ chúng tôi ăn không bao nhiêu thịt, chỉ muốn vui nhộn, chạy nhảy loanh quanh trong nhà ngoài cửa.
Thức ăn những năm tháng đó rất nghèo nàn, thường là bánh bột bắp, gạo kê, đến cả ḿ ống cũng không có mà ăn. V́ vậy, đón Tết là cơ hội tốt để lũ trẻ chúng tôi thỏa măn tính thèm ăn. Trước giao thừa mấy hôm, mẹ tôi bắt đầu bận bịu hấp bánh tổ, chưng bánh hấp, đến ngày kề cuối mới dùng nồi to để hầm thịt. Tôi đứng cạnh bàn nồi, đăm đăm
nh́n vào nồi, ngửi thấy mùi thơm thoang thoảng, bất giác nước miếng tự dưng tuôn trào. Mẹ tôi đứng bên cạnh trông thấy, bèn nhấc nắp nồi, dùng đũa chọc một miếng thịt nhỏ bỏ vào bát, tôi ch́a tay đón nhận rồi đớp ngay chả hề bận tâm đến việc bị nóng phỏng miệng.
Tôi thích cắn lê đông lạnh, khi ăn nghe tiếng “sột soạt”, thịt lê trắng phau có vị chua ngọt, khiến tôi chẳng thể nào quên. Tất nhiên, chỉ trong dịp Tết mới được
mua lê ăn mà thôi.
Có một câu chuyện nho nhỏ rất khó quên, lần ấy mẹ tôi mua lê đông lạnh về đem để trong kho đựng đồ
lặt vặt. Tôi ngấm ngầm theo dơi cho đến
khi mẹ bước
vào trong nhà. Tôi chuồn nhẹ một lèo ra tới trước cửa kho, cẩn thận mở cửa, lẻn vào bên trong rồi đóng cửa lại, “chôm” lấy một quả lê ra đớp. Một lúc sau, mẹ tôi vào lấy
đồ, liền
trông thấy tôi, tôi hơi ngượng,
nhưng mẹ lại cười, xoa xoa đầu
tôi, chẳng nói ǵ cả.
Trong bữa cơm tối, em trai tôi
c̣n hỏi, “Mẹ ơi, khi nào mua lê, hở mẹ” Tôi bảo trong ḷng, ha ha, anh đă
đớp thử
trước rồi.
Câu đối cũng là một vật quan trọng không thể thiếu trong ngày Tết. Câu đối thời ấy khác bây giờ, toàn mua giấy đỏ về rồi nhờ ai đó viết hộ. Bố tôi viết thư pháp rất đẹp,
là người nổi
tiếng trong làng, nên những người
đến nhà nhờ bố viết câu đối xếp thành cả hàng, hai ngày trước Tết là thời gian bố tôi bận rộn nhất. Tôi đứng bên nh́n những thư pháp đen bóng viết trên giấy đỏ bằng bút lông mà ḷng
ngưỡng mộ
khôn tả. Khi những câu đối đỏ
được dán
lên tường và cửa ra vào, không khí ngày Tết lập tức ùa về.
Khi c̣n
bé, tôi rất thích mặc quần áo mới. Đầu hôm trước giao thừa, tôi thường lấy bộ quần áo mới ra, lật qua
lật lại ngấm nghía, tưởng tượng
ngày mai ḿnh sẽ mặc, ḷng thật sung sướng. Hiếm khi được
mặc quần áo mới trong suốt cả năm, thường th́ phải đợi đến dịp Tết. Trước
khi đi ngủ,
tôi rửa sạch đôi bàn chân nhỏ bé của ḿnh, đặt đôi giày mới và đôi tất mới bên gối ngấm một hồi, sau đó mới ch́m vào giấc ngủ. Đôi khi tôi nằm mơ, mặc dù không biết lúc đó dáng dấp biểu hiện ra sao, nhưng chắc chắn có một nụ cười ngọt ngào trên khuôn mặt bé nhỏ của tôi.
Đêm trừ tịch (giao thừa) c̣n gọi là đêm ba mươi, nhà nhà trang
hoàng đèn lồng, người
người tươi
cười rạng
rỡ. Những
năm tháng ấy, e rằng thời điểm duy nhất có thể nh́n thấy nụ cười trên khuôn mặt của mọi người chính là dịp Tết. Sáng sớm hôm giao thừa, tôi bị đánh thức khỏi giấc ngủ bởi những tiếng pháo nổ vang. Bố tôi cũng nhắc bên tai chúng tôi, hăy dậy nhanh lên, Tết đến rồi, đốt pháo sớm chút. Chúng tôi càu nhàu ḅ dậy, mặc quần áo mới, mang giày mới rồi chạy ra ngoài đốt pháo. Sau đó, chờ đợi chúng tôi là món bánh
giảo (dumplings -- bánh
nhân bao bột) thơm bốc trên bàn ăn.
Ở miền
bắc Trung Quốc,
cao điểm đón Tết là đêm giao thừa, mà nghi thức
quan trọng nhất được
gọi là “phát chỉ 1”, thường
diễn ra vào giờ Tí, tức là từ 23:00 giờ đến 01:00 giờ
sáng. Người
ta đồn rằng
vào thời điểm đó, cổng Nam Thiên (Trời Nam) sẽ mở, các vị thần tiên trên trời sẽ lần lượt nối đuôi hạ giới, do vậy các gia đ́nh thờ cúng các vị thần linh đều ra ngoài để "thỉnh".
Đương nhiên,
cũng có người bảo rằng những người có nhiều “phúc khí" sẽ nh́n thấy được Cổng
Nam Thiên mở
ra, những người
như thế sau này chắc
chắn sẽ được hưởng
vinh hoa phú quí, song, chẳng ai có thể chứng minh được điều
đó.
Ban ngày trôi
qua thật nhanh trong tiếng cười vui. Màn đêm xuống dần, nhà nhà ánh
lửa đèn nhảy múa trong đêm đông, tỏa phát trên nền tuyết trắng xóa, miêu họa ra một cảnh đêm tuyệt đẹp ở
miền quê. Đêm giao thừa tràn đầy an lành và huyền bí. Trong mắt mọi người, từ đấy dường
như có thể thấy được một
ngày mai tươi đẹp
hơn.
Trước khi “phát chỉ”, bố tôi bao giờ cũng buộc sẵn pháo vào một cây sào lớn, đứng dựa vào góc tường
để chờ
đốt. Khoảng
mười giờ,
các thôn làng xung quanh bắt đầu “phát chỉ”. Tiếng pháo đó đây liên tục vang lên không ngừng, ánh lửa phản chiếu rực rỡ cả góc trời. Mười một giờ rưỡi ba tôi gọi cả bọn ra bắt tay vào việc,
đứa đốt
pháo, đứa chụm đống lửa, c̣n mẹ chuẩn bị cơm nước trong nhà. Lửa trại được
đốt lên, tiếng pháo vang vọng cả trời đêm. Ánh lửa ửng chiếu lên những khuôn mặt tươi cười bừng đỏ, chúng tôi vây quanh
đống lửa,
nào chạy, nào nhảy, trong khoảnh khắc ấy chúng tôi cảm thấy ḿnh là những
người hạnh
phúc nhất thế gian.
Đêm ba mươi phải có bửa cơm tối tất niên. Cả gia đ́nh quây quần bên nhau dùng cơm, chuyện tṛ vui vẻ.
Những chiếc
bánh giảo ăn vào thời điểm này đều có nhân thịt,
bên trong c̣n nhét vào một đồng xu, nếu ai ăn thấy sẽ là điềm báo gặp nhiều may mắn cả năm. Khi c̣n nhỏ, có một lần anh trai gắp cho tôi một chiếc bánh giảo, tôi vừa ăn vừa nghịch, mọi người th́ ăn no nê, những chiếc đĩa đă cạn tới đáy vẫn không thấy được
mảnh xu nào, cuối cùng tôi phát giác ra nó ngay dưới
mông của chính ḿnh.
Sau bữa cơm tối tất niên là việc
“thủ tuế 2”,
cái gọi là “nhất dạ liên song tuế, ngũ canh phân nhị niên 3”
tương truyền
rằng nếu có thể thức suốt một đêm (trừ tịch), đầu óc sẽ thông suốt cả năm. Chúng tôi một vài nhóc nhỏ xách lồng đèn ra ngoài chơi, đi đến sân của những nhà khác để nhặt pháo rơi trên mặt đất, sau khi về một số c̣n có thể
đốt được.
Đương nhiên
nếu chơi mệt rồi, ghé đại nhà nào chúng
tôi cũng được chiêu đăi ăn uống ngon lành.
Đêm giao thừa khó quên rồi cũng qua nhanh. Khi trời rạng sáng, quanh làng đă rộn vang tiếng chiêng trống, hóa ra đó là màn “Đại
Ương Ca” 4 bắt đầu đi chúc Tết. Người
người đi
chúc Tết, thăm hỏi nhau, cả làng lại rộn ràng trong không khí Tết về.
Nhiều năm trôi qua, một số chuyện dĩ văng đă nhạt nḥa quên lăng, nhưng những h́nh ảnh đón Tết của thời c̣n bé vẫn đọng măi trong trái tim tôi.
Hàn Quốc
Trung 韓國忠
二零二三年 二月五日(癸卯年元宵節)於美國,加利福尼亞州,洛杉磯
Chú Thích:
1. Phát chỉ: Gọi chung cho tục thắp nhang, đốt giấy tiền mă, cúng tế ông bà tổ
tiên… lúc đón giao thừa.
2. Thủ tuế: Phong tục
vào đêm giao thừa, người ta thức khuya để “tống cựu nghinh tân” (tiễn đưa năm cũ, đón mừng năm mới). Tục ‘Thủ tuế” quanh ḷ lửa hồng trượng
trưng cho ư niệm
xua trừ tà ma, xui
xẻo trong năm cũ để mong vạn sự cát tường trong năm mới sắp đến.
3. Ư ngạn ngữ này nói đêm
giao thừa là thời điểm nối liền hai năm (cũ và mới), và thời xưa mỗi đêm chia làm năm canh, canh năm là canh phân
cách hai năm (cũ và mới).
4.
Đại Ương
Ca: Một thể múa tập thể dân gian ở vùng Đông Bắc, Trung Quốc.
|