(
Nguyên văn dựa vào bản chữ Nôm )
Trăm
năm trong cơi người ta,
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.
Trải qua một cuộc bể dâu,
Những điều trông thấy mà đau đớn
ḷng.
5. Lạ ǵ bỉ
sắc tư phong,
Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.
Cảo thơm lần giở trước đèn,
Phong t́nh có lục c̣n truyền sử xanh.
Rằng năm Gia Tĩnh triều Minh,
10. Bốn
phương phẳng lặng, hai kinh vững vàng.
Có nhà viên ngoại họ Vương,
Gia tư nghĩ cũng thường thường bực
trung.
Một trai con thứ rốt ḷng,
Vương Quan là chữ, nối ḍng Nho gia.
15. Đầu
ḷng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Một người một vẻ, mười phân vẹn
mười.
Vân xem trang trọng khác vời,
20. Khuôn trăng
đầy đặn, nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo, mặn mà,
So bề tài, sắc, lại là phần hơn.
25. Làn thu thủy,
nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.
Một, hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đ̣i một, tài đành họa hai.
Thông minh vốn sẵn tư trời,
30. Pha nghề
thi họa, đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt Hồ cầm một
trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên bạc mệnh, lại càng năo nhân.
35. Phong lưu rất
mực hồng quần,
Xuân xanh sấp xỉ tới tuần cập kê.
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc
ai.
Ngày xuân con én đưa thoi,
40. Thiều
quang chín chục đă ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Thanh Minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là Đạp Thanh.
45. Gần xa nô
nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập d́u tài tử, giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang g̣ đống kéo lên,
50. Thoi vàng vó rắc
tro tiền giấy bay.
Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ thẩn đan tay ra về.
Bước dần theo ngọn tiểu khê,
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.
55. Nao nao ḍng
nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
Sè sè nấm đất bên đàng,
Dàu dàu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh.
Rằng: Sao trong tiết Thanh Minh,
60. Mà đây
hương khói vắng tanh thế mà?
Vương Quan mới dẫn gần xa:
Đạm Tiên nàng ấy xưa là ca nhi.
Nổi danh tài sắc một th́,
Xôn xao ngoài cửa hiếm ǵ yến anh.
65. Kiếp hồng
nhan có mong manh,
Nửa chừng xuân thoắt găy cành thiên hương.
Có người khách ở viễn phương,
Xa nghe cũng nức tiếng nàng t́m chơi.
Thuyền t́nh vừa ghé tới nơi,
70. Th́ đà trâm
gẫy b́nh rơi bao giờ.
Buồng không lạnh ngắt như tờ,
Dấu xe ngựa đă rêu lờ mờ xanh.
Khóc than khôn xiết sự t́nh,
Khéo vô duyên ấy là ḿnh với ta.
75. Đă không
duyên trước chăng mà,
Th́ chi chút ước gọi là duyên sau.
Sắm xanh nếp tử xe châu,
Vùi nông một nấm mặc dầu cỏ hoa.
Trải bao thỏ lặn ác tà,
80. Ấy mồ
vô chủ, ai mà viếng thăm!
Ḷng đâu sẵn mối thương tâm,
Thoắt nghe Kiều đă đầm đầm châu
sa.
Đau đớn thay phận đàn bà!
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.
85. Phũ phàng
chi bấy Hoá Công,
Ngày xanh ṃn mỏi má hồng phôi pha.
Sống làm vợ khắp người ta,
Khéo thay thác xuống làm ma không chồng.
Nào người phượng chạ loan chung,
90. Nào người
tích lục tham hồng là ai?
Đă không kẻ đoái người hoài,
Sẵn đây ta kiếm một vài nén hương.
Gọi là gặp gỡ giữa đường,
Họa là người dưới suối vàng biết
cho.
95. Lầm rầm
khấn khứa nhỏ to,
Sụp ngồi vài gật trước mồ bước
ra.
Một vùng cỏ áy bóng tà,
Gió hiu hiu thổi một vài bông lau.
Rút trâm sẵn giắt mái đầu,
100. Vạch da
cây vịnh bốn câu ba vần.
Lại càng mê mẩn tâm thần,
Lại càng đứng lặng tần ngần chẳng
ra.
Lại càng ủ dột nét hoa,
Sầu tuôn đứt nối, châu sa vắn dài.
105. Vân rằng:
Chị cũng nực cười,
Khéo dư nước mắt khóc người đời
xưa.
Rằng: Hồng nhan tự thuở xưa,
Cái điều bạc mệnh có chừa ai đâu?
Nỗi niềm tưởng đến mà đau,
110. Thấy
người nằm đó biết sau thế nào?
Quan rằng: Chị nói hay sao,
Một lời là một vận vào khó nghe.
Ở đây âm khí nặng nề,
Bóng chiều đă ngả dậm về c̣n xa.
115. Kiều rằng:
Những đấng tài hoa,
Thác là thể phách, c̣n là tinh anh,
Dễ hay t́nh lại gặp t́nh,
Chờ xem ắt thấy hiển linh bây giờ.
Một lời nói chửa kịp thưa,
120. Phút đâu trận
gió cuốn cờ đến ngay.
Ào ào đổ lộc rung cây,
Ở trong dường có hương bay ít nhiều.
Đè chừng ngọn gió lần theo,
Dấu giày từng bước in rêu rành rành.
125. Mắt nh́n
ai nấy đều kinh,
Nàng rằng: Này thực tinh thành chẳng xa.
Hữu t́nh ta lại gặp ta,
Chớ nề u hiển mới là chị em.
Đă ḷng hiển hiện cho xem,
130. Tạ ḷng
nàng lại nối thêm vài lời.
Ḷng thơ lai láng bồi hồi,
Gốc cây lại vạch một bài cổ thi.
Dùng dằng nửa ở nửa về,
Nhạc vàng đâu đă tiếng nghe gần gần.
135. Trông chừng
thấy một văn nhân,
Lỏng buông tay khấu bước lần dặm
băng.
Đề huề lưng túi gió trăng,
Sau chân theo một vài thằng con con.
Tuyết in sắc ngựa câu gịn,
140. Cỏ pha màu
áo nhuộm non da trời.
Nẻo xa mới tỏ mặt người,
Khách đà xuống ngựa tới nơi tự t́nh.
Hài văn lần bước dặm xanh,
Một vùng như thể cây quỳnh cành dao.
145. Chàng
Vương quen mặt ra chào,
Hai Kiều e lệ nép vào dưới hoa.
Nguyên người quanh quất đâu xa,
Họ Kim tên Trọng vốn nhà trâm anh.
Nền phú hậu, bậc tài danh,
150. Văn
chương nết đất, thông minh tính trời.
Phong tư tài mạo tót vời,
Vào trong phong nhă, ra ngoài hào hoa.
Chung quanh vẫn đất nước nhà,
Với Vương Quan trước vẫn là đồng
thân.
155. Vẫn nghe
thơm nức hương lân,
Một nền đồng Tước khoá xuân hai Kiều.
Nước non cách mấy buồng thêu,
Những là trộm nhớ thầm yêu chốc ṃng.
May thay giải cấu tương phùng,
160. Gặp tuần
đố lá thoả ḷng t́m hoa.
Bóng hồng nhác thấy nẻo xa,
Xuân lan thu cúc mặn mà cả hai.
Người quốc sắc, kẻ thiên tài,
T́nh trong như đă… mặt ngoài c̣n e…
165. Chập chờn
cơn tỉnh cơn mê.
Rốn ngồi chẳng tiện, dứt về chỉn
khôn.
Bóng tà như giục cơn buồn,
Khách đà lên ngựa, người c̣n nghé theo.
Dưới cầu nước chảy trong veo,
170. Bên cầu tơ
liễu bóng chiều thướt tha.
Kiều từ trở gót trướng hoa,
Mặt trời gác núi chiêng đà thu không.
Mảnh trăng chênh chếch ḍm song,
Vàng gieo ngấn nước, cây lồng bóng sân.
175. Hải
đường lả ngọn đông lân,
Giọt sương gieo nặng cành xuân la đà.
Một ḿnh lặng ngắm bóng nga,
Rộn đường gần với nỗi xa bời
bời:
Người mà đến thế th́ thôi,
180. Đời phồn
hoa cũng là đời bỏ đi!
Người đâu gặp gỡ làm chi,
Trăm năm biết có duyên ǵ hay không?
Ngổn ngang trăm mối bên ḷng,
Nên câu tuyệt diệu ngụ trong tính t́nh.
185. Chênh chênh bóng
nguyệt xế mành,
Tựa nương bên triện một ḿnh thiu thiu.
Thoắt đâu thấy một tiểu kiều,
Có chiều thanh vận, có chiều thanh tân.
Sương in mặt, tuyết pha thân,
190. Sen vàng lăng
đăng như gần như xa.
Chào mừng đón hỏi ḍ la:
Đào nguyên lạc lối đâu mà đến đây?
Thưa rằng: Thanh khí xưa nay,
Mới cùng nhau lúc ban ngày đă quên.
195. Hàn gia ở
mé tây thiên,
Dưới ḍng nước chảy bên trên có cầu.
Mấy ḷng hạ cố đến nhau,
Mấy lời hạ tứ ném châu gieo vàng.
Vâng tŕnh hội chủ xem tường,
200. Mà sao trong sổ
đoạn trường có tên.
Âu đành quả kiếp nhân duyên,
Cùng người một hội, một thuyền
đâu xa!
Này mười bài mới mới ra,
Câu thần lại mượn bút hoa vẽ vời.
205. Kiều vâng
lĩnh ư đề bài,
Tay tiên một vẫy đủ
mười khúc ngâm.
Xem thơ nức nở khen thầm:
Giá đành tú khẩu cẩm tâm khác thường
Ví đem vào tập Đoạn Trường
210. Th́ treo giải
nhất chi nhường cho ai.
Thềm hoa khách đă trở hài,
Nàng c̣n cầm lại một hai tự t́nh.
Gió đâu xịch bức mành mành,
Tỉnh ra mới biết rằng ḿnh chiêm bao.
215. Trông theo nào thấy
đâu nào
Hương thừa dường hăy ra vào đâu đây.
Một ḿnh lưỡng lự canh chầy,
Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh.
Hoa trôi bèo dạt đă đành,
220. Biết duyên
ḿnh, biết phận ḿnh thế thôi!
Nỗi riêng lớp lớp sóng dồi,
Nghĩ đ̣i cơn lại sụt sùi đ̣i cơn.
Giọng Kiều rền rĩ trướng loan,
Nhà Huyên chợt tỉnh hỏi: Cơn cớ ǵ?
225. Cớ sao trằn
trọc canh khuya,
Màu hoa lê hăy dầm dề giọt mưa?
Thưa rằng: Chút phận ngây thơ,
Dưỡng sinh đôi nợ tóc tơ chưa đền.
Buổi ngày chơi mả Đạm Tiên,
230. Nhắp
đi thoắt thấy ứng liền chiêm bao.
Đoạn trường là số thế nào,
Bài ra thế ấy, vịnh vào thế kia.
Cứ trong mộng triệu mà suy,
Phận con thôi có ra ǵ mai sau!
235. Dạy rằng:
Mộng triệu cớ đâu,
Bỗng không mua năo chuốc sầu nghĩ nao.
Vâng lời khuyên giải thấp cao,
Chưa xong điều nghĩ đă dào mạch
Tương.
Ngoài song thỏ thẻ oanh vàng,
240. Nách tường
bông liễu bay ngang trước mành.
Hiên tà gác bóng chênh chênh,
Nỗi riêng, riêng trạnh tấc riêng một ḿnh.
Cho hay là thói hữu t́nh,
Đố ai gỡ mối tơ mành cho xong.
245. Chàng Kim từ
lại thư song,
Nỗi nàng canh cánh bên ḷng biếng khuây.
Sầu đong càng lắc càng đầy,
Ba thu dồn lại một ngày dài ghê.
Mây Tần khóa kín song the,
250. Bụi hồng
lẽo đẽo đi về chiêm bao.
Tuần trăng khuyết, đĩa dầu hao,
Mặt mơ tưởng mặt, ḷng ngao ngán ḷng.
Buồng văn hơi giá như đồng,
Trúc se ngọn thỏ, tơ chùng phím loan.
255. Mành
Tương phất phất gió đàn,
Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng t́nh.
V́ chăng duyên nợ ba sinh,
Th́ chi đem thói khuynh thành trêu ngươi.
Bâng khuâng nhớ cảnh, nhớ người,
260. Nhớ
nơi kỳ ngộ vội dời chân đi.
Một vùng cỏ mọc xanh ŕ,
Nước ngâm trong vắt, thấy ǵ nữa đâu!
Gió chiều như gợi cơn sầu,
Vi lô hiu hắt như màu khảy trêu.
265. Nghề riêng
nhớ ít tưởng nhiều,
Xăm xăm đè nẻo Lam Kiều lần sang.
Thâm nghiêm kín cổng cao tường,
Cạn ḍng lá thắm dứt đường chim xanh.
Lơ thơ tơ liễu buông mành,
270. Con oanh học
nói trên cành mỉa mai.
Mấy lần cửa đóng then cài,
Đầy thềm hoa rụng, biết người ở
đâu?
Tần ngần đứng suốt giờ lâu,
Dạo quanh chợt thấy mái sau có nhà.
275. Là nhà Ngô Việt
thương gia,
Buồng không để đó người xa chưa về.
Lấy điều du học hỏi thuê,
Túi đàn cặp sách đề huề dọn sang.
Có cây, có đá sẵn sàng,
280. Có hiên Lăm
thúy, nét vàng chưa phai.
Mừng thầm chốn ấy chữ bài,
Ba sinh âu hẳn duyên trời chi đây.
Song hồ nửa khép cánh mây,
Tường đông ghé mắt ngày ngày hằng trông.
285. Tấc gang
đồng tỏa nguyên phong,
Tuyệt mù nào thấy bóng hồng vào ra.
Nhẫn từ quán khách lân la,
Tuần trăng thấm thoắt nay đà thèm hai.
Cách tường phải buổi êm trời,
290. Dưới
đào dường có bóng người thướt tha.
Buông cầm xốc áo vội ra,
Hương c̣n thơm nức, người đà vắng
tanh.
Lần theo tường gấm dạo quanh,
Trên đào nhác thấy một cành kim thoa.
295. Giơ tay với
lấy về nhà:
Này trong khuê các đâu mà đến đây?
Ngẫm âu người ấy báu này,
Chẳng duyên chưa dễ vào tay ai cầm!
Liền tay ngắm nghía biếng nằm,
300. Hăy c̣n thoang
thoảng hương trầm chưa phai.
Tan sương đă thấy bóng người,
Quanh tường ra ư t́m ṭi ngẩn ngơ.
Sinh đà có ư đợi chờ,
Cách tường lên tiếng xa đưa ướm
ḷng:
305. Thoa này bắt
được hư không,
Biết
đâu Hợp Phố mà mong châu về?
Tiếng
Kiều nghe lọt bên kia:
Ơn
ḷng quân tử sá ǵ của rơi,
Chiếc
thoa nào của mấy mươi,
310. Mà
ḷng trọng nghiă, khinh tài xiết bao!
Sinh rằng:
Lân lư ra vào,
Gần
đây nào phải người nào xa xôi.
Được
rày nhờ chút thơm rơi,
Kể
đà thiểu năo ḷng người bấy nay!
315. Bấy
lâu mới được một ngày,
Dừng
chân gạn chút niềm tây gọi là.
Vội về
thêm lấy của nhà,
Xuyến
vàng đôi chiếc, khăn là một vuông.
Bậc
mây đón bước ngọn tường,
320. Phải
người hôm nọ rơ ràng chẳng nhe!
Sượng
sùng giữ ư rụt rè,
Kẻ
nh́n rơ mặt, người e cúi đầu.
Rằng:
Từ ngẫu nhĩ gặp nhau,
Thầm
trông, trộm nhớ, bấy lâu đă chồn.
325. Xương
mai tính đă rủ ṃn,
Lần lừa
ai biết hăy c̣n hôm nay!
Tháng tṛn
như gửi cung mây,
Trần
trần một phận ấp cây đă liều!
Tiện
đây xin một hai điều,
330. Đài
gương soi đến dấu bèo cho chăng!
Ngần
ngừ nàng mới thưa rằng:
Thói nhà
băng tuyết, chất hằng phỉ phong.
Dầu
khi lá thắm chỉ hồng,
Nên
chăng th́ cũng tại ḷng mẹ cha.
335. Nặng
ḷng xót liễu v́ hoa,
Trẻ
thơ đă biết đâu mà dám thưa!
Sinh rằng:
Rày gió, mai mưa,
Ngày xuân
đă dễ t́nh cờ mấy khi!
Dầu
chăng xét tấm t́nh si,
340. Thiệt
đây mà có ích ǵ đến ai?
Chút chi gắn
bó một hai,
Cho
đành rồi sẽ liệu bài mối manh.
Khuôn
thiêng dầu phụ tấc thành,
Cũng
liều bỏ quá xuân xanh một đời.
345. Lượng
xuân dầu quyết hẹp ḥi,
Công
đeo đuổi chẳng thiệt tḥi lắm ru!
Lặng
nghe lời nói như ru,
Chiều
xuân dễ khiến, nét thu ngại ngùng.
Rằng:
Trong buổi mới lạ lùng,
350. Nể
ḷng có lẽ cầm ḷng cho đang!
Đă
ḷng quân tử đa mang,
Một lời
vàng tạc đá vàng thủy chung.
Được
lời như cởi tấm ḷng,
Giở
kim thoa với khăn hồng trao tay.
355. Rằng:
Trăm năm cũng từ đây,
Của
tin, gọi một chút này làm ghi.
Sẵn
tay khăn gấm, quạt qú,
Với
cành thoa ấy tức th́ đổi trao.
Một lời
gắn bó tất giao,
360. Mái
sau dường có xôn xao tiếng người.
Vội
vàng lá rụng hoa rơi,
Chàng về
viện sách, nàng dời lầu trang.
Từ
phen đá biết tuổi vàng,
T́nh càng
thắm thía dạ càng ngẩn ngơ.
365. Sông
Tương một dải nông sờ,
Bên trông
đầu nọ, bên chờ cuối kia.
Một
tường tuyết trở sương che,
Tin xuân
đâu dễ đi về cho năng.
Lần lần
ngày gió đêm trăng,
370. Thưa hồng,
rậm lục, đă chừng xuân qua.
Ngày vừa
sinh nhựt ngoại gia,
Trên hai
đường, dưới nữa là hai em.
Tưng bừng
sắm sửa áo xiêm,
Biện
dâng một lễ xa đem tấc thành.
375. Nhà
lan thanh vắng một ḿnh,
Ngẫm
cơn hội ngộ đă đành hôm nay.
Th́ trân thức
thức sẵn bày,
Gót sen
thoăn thoắt dạo ngay mái tường.
Cách hoa sẽ
đặng tiếng vàng,
380. Dưới
hoa đă thấy có chàng đứng trông.
Trách ḷng
hờ hững với ḷng,
Lửa
hương chốc để lạnh lùng bấy lâu.
Những
là đắp nhớ đổi sầu,
Tuyết
sương nhuốm nửa mái đầu hoa râm.
385. Nàng
rằng: Gió bắt mưa cầm,
Đă cam
tệ với tri âm bấy chầy.
Vắng
nhà được buổi hôm nay,
Lấy
ḷng gọi chút ra đây tạ ḷng.
Lần
theo núi giả đi ṿng,
390. Cuối
tường dường có nẻo thông mới rào;
Xắn
tay mở khoá động đào,
Rẽ
mây trong tỏ lối vào thiên thai.
Mặt
nh́n mặt, càng thêm tươi,
Bên lời
vạn phúc, bên lời hàn huyên.
395. Sánh
vai về chốn thủ hiên,
Góp lời
phong nguyệt, nặng nguyền non sông.
Trên yên
bút giá thi đồng,
Đạm
thanh một bức tranh tùng treo lên.
Phong
sương được vẻ thiên nhiên,
400. Mặt
khen nét bút càng nh́n càng tươi.
Sinh rằng:
Phác họa vừa rồi,
Phẩm
đề xin một vài lời thêm hoa.
Tay tiên gió táp mưa sa,
Khoảng trên, dừng bút thảo
và bốn câu.
405. Khen: Tài nhả ngọc phun châu,
Nàng Ban ả Tạ cũng đâu thế này!
Kiếp tu xưa ví chưa dày,
Phúc nào nhắc được giá này cho ngang!
Nàng rằng: Trộm liếc dung quang,
410. Chẳng sân bội ngọc
cũng phường kim môn.
Nghĩ ḿnh phận mỏng cánh chuồn,
Khuôn xanh biết có vuông tṛn mà hay?
Nhớ từ năm hăy thơ ngây,
Có người tướng sĩ đoán ngay một lời:
415. Anh hoa phát tiết ra
ngoài,
Ngh́n thu bạc mệnh một đời tài hoa.
Trông người lại ngẫm đến ta,
Một dầy một mỏng biết là có nên?
Sinh rằng: Giải cấu là duyên,
420. Xưa nay nhân định
thắng nhiên cũng nhiều.
Ví dù giải kết đến điều,
Th́ đem vàng đá mà liều với thân!
đủ điều trung khúc ân cần,
Ḷng xuân phơi phới chén xuân tàng tàng.
425. Ngày vui ngắn chẳng
đầy gang,
Trông ra ác đă ngậm gương non đoài.
Vắng nhà chẳng tiện ngồi dai,
Giă chàng nàng mới kíp dời song sa.
Đến nhà vừa thấy tin nhà,
430. Hai thân c̣n dở tiệc
hoa chưa về.
Cửa ngoài vội rủ rèm the,
Xăm xăm băng lối vườn khuya một
ḿnh.
Nhặt thưa gương giọi đầu cành,
Ngọn đèn trông lọt trướng huỳnh hắt
hiu.
435. Sinh vừa tựa án
thiu thiu,
Dở chiều như tỉnh dở chiều như mê.
Tiếng sen sẽ động giấc ḥe,
Bóng trăng đă xế hoa lê lại gần.
Bâng khuâng đỉnh Giáp non Thần,
440. C̣n ngờ giấc mộng
đêm xuân mơ màng.
Nàng rằng: Khoảng vắng đêm trường,
V́ hoa nên phải đánh đường t́m hoa.
Bây giờ rơ mặt đôi ta,
Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao?
445. Vội mừng làm lễ
rước vào,
Đài sen nối sáp song đào thêm hương.
Tiên thề cùng thảo một chương,
Tóc mây một món dao vàng chia đôi.
Vầng trăng vằng vặc giữa trời,
450. Đinh ninh hai mặt một
lời song song.
Tóc tơ căn vặn tấc ḷng,
Trăm năm tạc một chữ đồng đến
xương.
Chén hà sánh giọng quỳnh tương,
Dải là hương lộn b́nh gương bóng lồng.
455. Sinh rằng: Gió mát
trăng trong,
Bấy lâu nay một chút ḷng chưa cam.
Chày sương chưa nện cầu Lam,
Sợ lần khân quá ra sàm sỡ chăng?
Nàng rằng: Hồng diệp xích thằng,
460. Một lời cũng
đă tiếng rằng tương tri.
Đừng điều nguyệt nọ hoa kia.
Ngoài ra ai lại tiếc ǵ với ai.
Rằng: Nghe nổi tiếng cầm đài,
Nước non luống những lắng tai Chung Kỳ.
465. Thưa rằng: Tiện
kỹ sá chi,
Đă ḷng dạy đến dạy th́ phải vâng.
Hiên sau treo sẵn cầm trăng,
Vội vàng Sinh đă tay nâng ngang mày.
Nàng rằng: Nghề mọn riêng tay,
470. Làm chi cho bận ḷng này
lắm thân!
So dần dây vũ dây văn,
Bốn dây to nhỏ theo vần cung thương.
Khúc đâu Hán Sở chiến trường,
Nghe ra tiếng sắt tiếng vàng chen nhau.
475. Khúc đâu Tư mă
Phượng cầu,
Nghe ra như oán như sầu phải chăng!
Kê Khang này khúc Quảng lăng,
Một rằng lưu thủy hai rằng hành vân.
Qua quan này khúc Chiêu Quân,
480. Nửa phần luyến
chúa nửa phần tư gia.
Trong như tiếng hạc bay qua,
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,
Tiếng mau sầm sập như trời đổ
mưa.
485. Ngọn đèn khi tỏ
khi mờ,
Khiến người ngồi đó cũng ngơ ngẩn
sầu.
Khi tựa gối khi cúi đầu,
Khi ṿ chín khúc khi chau đôi mày.
Ngọn đèn khi tỏ khi mờ,
Khiến người ngồi đó cũng ngơ ngẩn
sầu.
Khi tựa gối khi cúi đầu,
Khi ṿ chín khúc khi chau đôi mày.
Rằng: Hay th́ thật là hay,
490. Nghe ra ngậm đắng
nuốt cay thế nào!
Lựa chi những bậc tiêu tao,
Dột ḷng ḿnh cũng nao nao ḷng người?
Rằng: Quen mất nết đi rồi,
Tẻ vui thôi cũng tính trời biết sao!
495. Lời vàng âm lĩnh ư
cao,
Họa dần dần bớt chút nào được
không.
Hoa hương càng tỏ thức hồng,
Đầu mày cuối mắt càng nồng tấm yêu.
Sóng t́nh dường đă xiêu xiêu,
500. Xem trong âu yếm có chiều
lả lơi.
Thưa rằng: đừng lấy làm chơi,
Dẽ cho thưa hết một lời đă nao!
Vẻ chi một đóa yêu đào,
Vườn hồng chi dám ngăn rào chim xanh.
505. Đă cho vào bậc bố
kinh,
Đạo ṭng phu lấy chữ trinh làm đầu.
Ra tuồng trên Bộc trong dâu,
Th́ con người ấy ai cầu làm chi!
Phải điều ăn xổi ở th́,
510. Tiết trăm năm
nỡ bỏ đi một ngày!
Ngẫm duyên kỳ ngộ xưa nay,
Lứa đôi ai đẹp lại tày Thôi Trương.
Mây mưa đánh đổ đá vàng,
Quá chiều nên đă chán chường yến anh.
505. Trong khi chắp cánh liền
cành,
Mà ḷng rẻ rúng đă dành một bên.
Mái tây để lạnh hương nguyền,
Cho duyên đằm thắm ra duyên bẽ bàng.
Gieo thoi trước chẳng giữ giàng,
520. Để sau nên thẹn
cùng chàng bởi ai?
Vội chi liễu ép hoa nài,
C̣n thân ắt lại đền bồi có khi!
Thấy lời đoan chính dễ nghe,
Chàng càng thêm nể thêm v́ mười phân.
525. Bóng tàu vừa lạt vẻ
ngân,
Tin đâu đă thấy cửa ngăn gọi vào.
Nàng th́ vội trở buồng thêu,
Sinh th́ dạo gót sân đào bước ra.
Cửa sài vừa ngỏ then hoa,
530. Gia đồng vào gởi
thư nhà mới sang.
Đem tin thúc phụ từ đường,
Bơ vơ lữ thấn tha hương đề huề.
Liêu dương cách trở sơn khê,
Xuân đường kíp gọi sinh về hộ tang.
535.Mảng tin xiết nỗi
kinh hoàng,
Băng ḿnh lẻn trước đài trang tự t́nh.
Gót đầu mọi nỗi đinh ninh,
Nỗi nhà tang tóc nỗi ḿnh xa xôi:
Sự đâu chưa kịp đôi hồi,
540. Duyên đâu chưa kịp
một lời trao tơ,
Trăng thề c̣n đó trơ trơ,
Dám xa xôi mặt mà thưa thớt ḷng.
Ngoài ngh́n dặm chốc ba đông,
Mối sầu khi gỡ cho xong c̣n chầy!
545. Ǵn vàng giữ ngọc
cho hay,
Cho đành ḷng kẻ chân mây cuối trời.
Tai nghe ruột rối bời bời,
Ngập ngừng nàng mới giăi lời trước
sau:
ông tơ ghét bỏ chi nhau,
550. Chưa vui sum họp
đă sầu chia phôi!
Cùng nhau trót đă nặng lời,
Dẫu thay mái tóc dám dời ḷng tơ!
Quản bao tháng đợi năm chờ,
Nghĩ người ăn gió nằm mưa xót thầm.
555.đă nguyền hai chữ
đồng tâm,
Trăm năm thề chẳng ôm cầm thuyền ai.
C̣n non c̣n nước c̣n dài,
C̣n về c̣n nhớ đến người hôm nay!
Dùng dằng chưa nỡ rời tay,
560. Vầng đông trông
đă đứng ngay nóc nhà.
Ngại ngùng một bước một xa,
Một lời trân trọng châu sa mấy hàng.
Buộc yên quảy gánh vội vàng,
Mối sầu xẻ nửa bước đường
chia hai.
565. Buồn trông phong cảnh
quê người,
Đầu cành quyên nhặt cuối trời nhạn
thưa.
Năo người cữ gió tuần mưa,
Một ngày nặng gánh tương tư một ngày.
Nàng c̣n đứng tựa hiên tây,
570. Chín hồi vấn vít
như vầy mối tơ.
Trông chừng khói ngất song thưa,
Hoa trôi trác thắm, liễu xơ xác vàng.
Tần
ngần dạo gót lầu trang,
Một đoàn mừng thọ ngoại hương
mới về,
575. Hàn huyên chưa kịp giăi
dề,
Sai nha bỗng thấy bốn bề xôn xao.
Người nách thước, kẻ tay đao;
Đầu trâu mặt ngựa ào ào như sôi.
Già giang một lăo một trai,
580. Một dây vô lại buộc hai
thâm t́nh.
Đầy nhà vang tiếng ruồi xanh,
Rụng rời khung dệt, tan tành gói may.
Đồ tế nhuyễn, của riêng tây,
Sạch sành sanh vét cho đầy túi tham.
585. Điều đâu bay buộc ai
làm?
Này ai dan dậm, giật giàm bỗng dưng?
Hỏi ra sau mới biết rằng:
Phải tên xưng xuất là thằng bán tơ.
Một nhà hoảng hốt ngẩn ngơ,
590. Tiếng oan dậy đất,
án ngờ ḷa mây.
Hạ từ van lạy suốt ngày,
Điếc tai lân tuất, phũ tay tồi tàn.
Rường cao rút ngược dây oan,
Dẫu là đá cũng nát gan, lọ người.
595. Mặt trông đau đớn
rụng rời,
Oan này c̣n một kêu trời, nhưng xa.
Một ngày lạ thói sai nha,
Làm cho khốc hại chẳng qua v́ tiền.
Sao cho cốt nhục vẹn tuyền,
600. Trong khi ngộ biến ṭng
quyền biết sao?
Duyên hội ngộ, đức cù lao,
Bên t́nh bên hiếu, bên nào nặng hơn?
Để lời thệ hải minh sơn,
Làm con trước phải đền ơn sinh thành.
605. Quyết t́nh nàng mới hạ
t́nh:
Dẽ cho để thiếp bán ḿnh chuộc cha!
Họ Chung có kẻ lại già,
Cũng trong nha dịch lại là từ tâm.
Thấy nàng hiếu trọng t́nh thâm,
610. V́ nàng nghĩ cũng
thương thầm xót vay.
Tính bài lót đó luồn đây,
Có ba trăm lạng việc này mới xuôi.
Hăy về tạm phó giam ngoài,
Dặn nàng qui liệu trong đôi ba ngày.
615. Thương t́nh con trẻ
thơ ngây,
Gặp cơn vạ gió tai bay bất kỳ!
Đau ḷng tử biệt sinh ly,
Thân c̣n chẳng tiếc, tiếc ǵ đến duyên!
Hạt mưa sá nghĩ phận hèn,
620. Liều đem tấc cỏ
quyết đền ba xuân.
Sự ḷng ngỏ với băng nhân,
Tin sương đồn đại xa gần xôn xao.
Gần miền có một mụ nào,
Đưa người viễn khách t́m vào vấn danh.
625. Hỏi tên rằng: Mă Giám sinh.
Hỏi quê, rằng: Huyện Lâm Thanh cũng gần.
Quá niên trạc ngoại tứ tuần,
Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao.
Trước thầy sau tớ lao xao
630. Nhà băng đưa mối
rước vào lầu trang.
Ghế trên ngồi tót sỗ sàng,
Buồng trong mối đă giục nàng kíp ra.
Nỗi ḿnh thêm tức nỗi nhà,
Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy hàng!
635. Ngại ngùng giợn gió e
sương,
Nh́n hoa bóng thẹn, trông gương mặt dày.
Mối càng vén tóc bắt tay,
Nét buồn như cúc, điệu gầy như mai.
Đắn đo cân sắc cân tài,
640. Ép cung cầm nguyệt, thử
bài quạt thơ.
Mặn nồng một vẻ một ưa,
Bằng ḷng khách mới tùy cơ dặt d́u.
Rằng: Mua ngọc đến Lam Kiều,
Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?
645. Mối rằng: đáng giá ngh́n
vàng,
Gấp nhà nhờ lượng người
thương dám nài.
C̣ kè bớt một thêm hai,
Giờ lâu ngă giá vàng ngoài bốn trăm.
Một lời thuyền đă êm dằm
650. Hăy đưa canh thiếp
trước cầm làm ghi.
Định ngày nạp thái vu qui,
Tiền lưng đă sẵn việc ǵ chẳng xong!
Một lời cậy với Chung công,
Khất từ tạm lĩnh Vương ông về nhà.
655. Thương t́nh con trẻ cha
già,
Nh́n nàng ông những máu sa ruột dàu:
Nuôi con những ước về sau,
Trao tơ phải lứa, gieo cầu đáng nơi.
Trời làm chi cực bấy trời,
660. Này ai vu thác cho người
hợp tan!
Búa ŕu bao quản thân tàn,
Nỡ đầy đọa trẻ, càng oan khốc già.
Một lần sau trước cũng là,
Thôi th́ mặt khuất chẳng thà ḷng đau!
665. Theo lời càng chảy ḍng châu,
Liều ḿnh ông rắp gieo đầu tường vôi.
Vội vàng kẻ giữ người coi,
Nhỏ to nàng lại t́m lời khuyên can:
Vẻ chi một mảnh hồng nhan,
670. Tóc tơ chưa chút đền
ơn sinh thành.
Dâng thư đă thẹn nàng Oanh,
Lại thua ả Lư bán ḿnh hay sao?
Cỗi xuân tuổi hạc càng cao,
Một cây gánh vác biết bao nhiêu cành.
675. Ḷng tơ dù chẳng dứt t́nh,
Gió mưa âu hẳn tan tành nưóc non.
Thà rằng liều một thân con,
Hoa dù ră cánh, lá c̣n xanh cây.
Phận sao đành vậy cũng vầy,
680. Cầm như chẳng
đậu những ngày c̣n xanh.
Cũng đừng tính quẩn lo quanh,
Tan nhà là một thiệt ḿnh là hai.
Phải lời ông cũng êm tai,
Nh́n nhau giọt vắn giọt dài ngổn ngang.
685. Mái ngoài họ Mă vừa sang,
Tờ hoa đă kư, cân vàng mới trao.
Trăng già độc địa làm sao?
Cầm dây chẳng lựa buộc vào tự nhiên.
Trong tay đă sẵn đồng tiền,
690. Dầu ḷng đổi trắng
thay đen khó ǵ!
Họ Chung ra sức giúp v́,
Lễ tâm đă đặt, tụng kỳ cũng xong.
Việc nhà đă tạm thong dong,
Tinh kỳ giục giă đă mong độ về.
695. Một ḿnh nàng ngọn đèn
khuya,
Áo dầm giọt lệ, tóc xe mối sầu.
Phận dầu, dầu vậy cũng dầu,
Xót ḷng đeo đẳng bấy lâu một lời!
Công tŕnh kể biết mấy mươi.
700. V́ ta khăng khít, cho người
dở dang.
Thề hoa chưa ráo chén vàng,
Lỗi thề thôi đă phụ phàng với hoa.
Trời Liêu non nước bao xa.
Nghĩ đâu rẽ cửa chia nhà tự tôi.
705. Biết bao duyên nợ thề
bồi.
Kiếp này thôi thế th́ thôi c̣n ǵ.
Tái sinh chưa dứt hương thề.
Làm thân trâu ngựa đền ngh́ trúc mai.
Nợ t́nh chưa trả cho ai,
710. Khối t́nh mang xuống
tuyền đài chưa tan.
Nỗi riêng riêng những bàng hoàng,
Dầu chong trắng đĩa lệ tràn thấm
khăn.
Thúy Vân chợt tỉnh giấc xuân,
Dưới đèn ghé đến ân cần hỏi han:
715. Cơ trời dâu bể đa
đoan,
Một nhà để chị riêng oan một ḿnh,
Cớ chi ngồi nhẫn tàn canh?
Nỗi riêng c̣n mắc mối t́nh chi đây\?
Rằng: Ḷng đương thổn thức
đầy,
720. Tơ duyên c̣n vướng
mối này chưa xong.
Hở môi ra cũng thẹn thùng,
Để ḷng th́ phụ tấm ḷng với ai.
Cậy em, em có chịu lời,
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.
725. Giữa đường đứt
gánh tương tư,
Loan giao chắp mối tơ thừa mặc em.
Kể từ khi gặp chàng Kim,
Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề.
Sự đâu sóng gió bất kỳ,
730. Hiếu t́nh khôn lẽ hai bề
vẹn hai!
Ngày xuân em hăy c̣n dài,
Xót t́nh máu mủ, thay lời nước non.
Chị dù thịt nát xương ṃn,
Ngậm cười chín suối hăy c̣n thơm lây.
735. Chiếc thoa với bức
tờ mây,
Duyên này th́ giữ vật này của chung.
Dù em nên vợ nên chồng,
Xót người mệnh bạc, ắt ḷng chẳng
quên.
Mất người c̣n chút của tin,
740. Phím đàn với mảnh
hương nguyền ngày xưa.
Mai sao dầu có bao giờ.
Đốt ḷ hương ấy, so tơ phím này.
Trông ra ngọn cỏ lá cây,
Thấy hiu hiu gió th́ hay chị về.
745. Hồn c̣n mang nặng lời
thề,
Nát thân bồ liễu, đền ngh́ trúc mai;
Dạ đài cách mặt khuất lời,
Rẩy xin chén nước cho người thác oan.
Bây giờ trâm gẫy b́nh tan,
750. Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân.
Trăm ngh́n gửi lại t́nh quân,
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi.
Phận sao phận bạc như vôi,
Đă đành nước chẩy hoa trôi lỡ làng.
755. ôi Kim lang! Hỡi Kim lang!
Thôi thôi thiếp đă phụ chàng từ đây!
Cạn lời hồn ngất máu say,
Một hơi lặng ngắt đôi tay giá
đồng.
Xuân Huyên chợt tỉnh giất nồng,
760. Một nhà tấp nập, kẻ
trong người ngoài.
Kẻ thang người thuốc bời bời,
Mới dằn cơn vựng, chưa phai giọt
hồng.
Hỏi: Sao ra sự lạ lùng?
Kiều càng nức nở mở không ra lời.
765. Nỗi nàng Vân mới rỉ tai,
Chiếc thoa này với tờ bồi ở đây.
Này cha làm lỗi duyên mày,
Thôi th́ nỗi ấy sau này đă em.
V́ ai rụng cải rơi kim,
770. Để con bèo nổi mây ch́m v́
ai.
Lời con dặn lại một hai,
Dẫu ṃn bia đá, dám sai tấc vàng.
Lậy thôi, nàng lại thưa chiềng,
Nhờ cha trả được nghĩa chàng cho xuôi.
775. Sá chi thân phận tôi đ̣i,
Dẫu rằng xương trắng quê người
quản đâu.
Xiết bao kể nỗi thảm sầu!
Khắc canh đă giục nam lâu mấy hồi.
Kiệu hoa đâu đă đến ngoài,
780.Quản huyền đâu đă
giục người sinh ly.
Đau ḷng kẻ ở người đi,
Lệ rơi thấm đá tơ chia rũ tằm.
Trời hôm mây kéo tối rầm,
Rầu rầu ngọn cỏ đầm đầm
cành sương.
785. Rước nàng về
đến trú phường,
Bốn bề xuân khóa một nàng ở trong.
Ngập ngừng thẹn lục e hồng,
Nghĩ ḷng lại xót xa ḷng đ̣i phen.
Phẩm tiên rơi đến tay hèn,
790.Hoài công nắng giữ mưa ǵn
với ai:
Biết thân đến bước lạc loài,
Nhị đào thà bẻ cho người t́nh chung.
V́ ai ngăn đón gió đông,
Thiệt ḷng khi ở đau ḷng khi đi.
795.Trùng phùng dầu họa có khi,
Thân này thôi có c̣n ǵ mà mong.
Đă sinh ra số long đong,
C̣n mang lấy kiếp má hồng được sao?
Trên yên sẵn có con dao,
800.Giấu cầm nàng đă gói vào
chéo khăn:
Pḥng khi nước đă đến chân,
Dao này th́ liệu với thân sau này.
Đêm thu một khắc một chầy,
Bâng khuâng như tỉnh như say một ḿnh.
805. Chẳng ngờ gă Mă Giám Sinh,
Vẫn là một đứa phong t́nh đă quen.
Quá chơi lại gặp hồi đen,
Quen mùi lại kiếm ăn miền nguyệt hoa.
Lầu xanh có mụ Tú Bà,
810. Làng chơi đă trở về già hết duyên.
T́nh cờ chẳng hẹn mà nên,
Mạt cưa mướp đắng đôi bên một
phường.
Chung lưng mở một ngôi hàng,
Quanh năm buôn phấn bán hương đă lề.
815. Dạo t́m khắp chợ th́ quê,
Giả danh hầu hạ dạy nghề ăn chơi.
Rủi may âu cũng tại trời,
Đoạn trường lại chọn mặt người
vô duyên.
Xót nàng chút phận thuyền quyên,
820. Cành hoa đem bán vào thuyền lái buôn.
Mẹo lừa đă mắc vào khuôn,
Sính nghi rẻ giá nghênh hôn sẵn ngày.
Mừng thầm: Cờ đă đến tay!
Càng nh́n vẻ ngọc càng say khúc vàng.
825. Đă nên quốc sắc thiên hương,
Một cười này hẳn ngh́n vàng chẳng ngoa.
Về đây nước trước bẻ hoa,
Vương tôn quư khách ắt là đua nhau.
Hẳn ba trăm lạng kém đâu,
830. Cũng đà vừa vốn c̣n sau th́ lời,
Miếng ngon kề dến tận nơi,
Vốn nhà cũng tiếc của trời cũng tham.
đào tiên đă bén tay phàm,
Th́ vin cành quít cho cam sự đời!
835. Dưới trần mấy mặt làng chơi,
Chơi hoa đă dễ mấy người biết hoa.
Nước vỏ lựu máu mào gà,
Mượn màu chiêu tập lại là c̣n nguyên.
Mập mờ đánh lận con đen,
840. Bao nhiêu cũng bấy nhiêu tiền mất chi?
Mụ già hoặc có điều ǵ,
Liều công mất một buổi quỳ mà thôi.
Vả đây đường xá xa xôi,
Mà ta bất động nữa người sinh nghi.
845. Tiếc thay một đóa trà mi,
Con ong đă tỏ đường đi lối về.
Một cơn mưa gió nặng nề,
Thương ǵ đến ngọc tiếc ǵ đến
hương.
Đêm xuân một giấc mơ màng,
850. Đuốc hoa để đó, mặc nàng nằm
trơ.
Giọt riêng tầm tă tuôn mưa,
Phần căm nỗi khách phần dơ nỗi ḿnh:
Tuồng chi là giống hôi tanh,
Thân ngh́n vàng để ô danh má hồng.
855. Thôi c̣n chi nữa mà mong?
Đời người thôi thế là xong một đời.
Giận duyên tủi phận bời bời,
Cầm dao nàng đă toan bài quyên sinh.
Nghĩ đi nghĩ lại một ḿnh:
860. Một ḿnh th́ chớ hai t́nh th́ sao?
Sao dầu sinh sự thế nào,
Truy nguyên chẳng kẻo lụy vào song thân.
Nỗi ḿnh âu cũng giăn dần,
Kíp chầy thôi cũng một lần mà thôi.
865. Những là đo đắn ngược xuôi,
Tiếng gà nghe đă gáy sôi mái tường.
Lầu mai vừa rúc c̣i sương,
Mă Sinh giục giă vội vàng ra đi.
Đoạn trường thay lúc phân kỳ!
870. Vó câu khấp khểnh bóng xe gập ghềnh.
Bề ngoài mười dặm trường đ́nh,
Vương ông mở tiệc tiễn hành đưa
theo.
Ngoài th́ chủ khách dập d́u,
Một nhà huyên với một Kiều ở trong.
875. Nh́n càng lă chă giọt hồng,
Rỉ tai nàng mới giăi ḷng thấp cao:
Hổ sinh ra phận thơ đào,
Công cha nghĩa mẹ kiếp nào trả xong?
Lỡ làng nước đục bụi trong,
880. Trăm năm để một tấm ḷng từ
đây.
Xem gương trong bấy nhiêu ngày,
Thân con chẳng kẻo mắc tay bợm già!
Khi về bỏ vắng trong nhà,
Khi vào dùng dắng khi ra vội vàng.
885. Khi ăn khi nói lỡ làng,
Khi thầy khi tớ xem thường xem khinh.
Khác màu kẻ quư người thanh,
Ngẫm ra cho kỹ như h́nh con buôn.
Thôi con c̣n nói chi con?
890. Sống nhờ đất khách thác chôn quê người!
Vương bà nghe bấy nhiêu lời,
Tiếng oan đă muốn vạch trời kêu lên.
Vài tuần chưa cạn chén khuyên.
Mái ngoài nghỉ đă giục liền ruổi xe.
895. Xót con ḷng nặng tŕ tŕ,
Trước yên ông đă nằn ń thấp cao:
Chút thân yếu liễu tơ đào,
Rớp nhà đến nỗi giấn vào tôi ngươi.
Từ đây góc bể bên trời,
900. Nắng mưa thui thủi quê người một
thân.
Ngh́n tầm nhờ bóng tùng quân,
Tuyết sương che chở cho thân cát đằng.
Cạn lời khách mới thưa rằng:
Buộc chân thôi cũng xích thằng nhiệm trao.
905. Mai sau dầu dến thế nào,
Ḱa gương nhật nguyệt nọ dao quỉ thần!
Đùng dùng gió giục mây vần,
Một xe trong cơi hồng trần như bay.
Trông vời gạt lệ chia tay,
910. Góc trời thăm thẳm đêm ngày đăm
đăm.
Nàng th́ dặm khách xa xăm,
Bạc phau cầu giá đen rầm ngàn mây.
Vi lô san sát hơi may,
Một trời thu để riêng ai một người.
915. Dặm khuya ngất tạnh mù khơi,
Thấy trăng mà thẹn những lời non sông.
Rừng thu từng biếc xen hồng,
Nghe chim như nhắc tấm ḷng thần hôn.
Những là lạ nước lạ non,
920. Lâm Truy vừa một tháng tṛn tới nơi.
Xe châu dừng bánh cửa ngoài,
Rèm trong đă thấy một người bước
ra.
Thoắt trông nhờn nhợt màu da,
ăn ǵ cao lớn đẫy đà làm sao!
925. Trước xe lơi lả han chào,
Vâng lời nàng mới bước vào tận nơi.
Bên th́ mấy ả mày ngài,
Bên th́ ngồi bốn năm người làng chơi.
Giữa th́ hương án hẳn hoi,
930. Trên treo một tượng trắng đôi lông mày.
Lầu xanh quen lối xưa nay,
Nghề này th́ lấy ông này tiên sư,
Hương hôm hoa sớm phụng thờ.
Cô nào xấu vía có thưa mối hàng,
935.Cởi xiêm lột áo sỗ sàng,
Trước thần sẽ nguyện mảnh
hương lầm rầm.
Đổi hoa lót xuống chiếu nằm,
Bướm hoa bay lại ầm ầm tứ vi!
Kiều c̣n ngơ ngẩn biết ǵ,
940. Cứ lời lạy xuống mụ th́ khấn
ngay:
Cửa hàng buôn bán cho may,
Đêm đêm Hàn thực ngày ngày Nguyên tiêu.
Muôn ngh́n người thấy cũng yêu,
Xôn xao oanh yến rập ŕu trúc mai.
945. Tin nhạn vẩn lá thư bài,
Đưa người cửa trước rước
người cửa sau.
Lạ tai nghe chửa biết đâu,
Xem t́nh ra cũng những màu dở dang.
Lễ xong hương hỏa gia đường,
950.Tú Bà vắt nóc lên giường ngồi ngay.
Dạy rằng: Con lạy mẹ đây,
Lạy rồi sang lạy cậu mày bên kia.
Nàng rằng: Phải bước lưu ly,
Phận hèn vâng đă cam bề tiểu tinh.
955. Điều đâu lấy yến làm oanh,
Ngây thơ chẳng biết là danh phận ǵ?
Đủ điều nạp thái vu qui,
Đă khi chung chạ lại khi đứng ngồi.
Giờ ra thay mặt đổi ngôi,
960. Dám xin gửi lại một lời cho minh.
Mụ nghe nàng nói hay t́nh,
Bấy giờ mới nổi tam bành mụ lên:
Này này sự đă quả nhiên,
Thôi đà cướp sống chồng min đi rồi.
965.Bảo rằng đi dạo lấy người,
Đem về rước khách kiếm lời mà ăn.
Tuồng vô nghĩa ở bất nhân,
Buồn ḿnh trước đă tần mần thử
chơi.
Màu hồ đă mất đi rồi,
970. Thôi thôi vốn liếng đi đời nhà ma!
Con kia đă bán cho ta,
Nhập ra phải cứ phép nhà tao đây.
Lăo kia có giở bài bây,
Chẳng văng vào mặt mà mày lại nghe.
975. Cớ sao chịu tốt một bề,
Gái tơ mà đă ngứa nghề sớm sao?
Phải làm cho biết phép tao!
Chập b́ tiên rắp sấn vào ra tay.
Nàng rằng: Trời thẳm đất dày!
980. Thân này đă bỏ những ngày ra đi.
Thôi th́ thôi có tiếc ǵ!
Sẵn dao tay áo tức th́ giở ra.
Sợ gan nát ngọc liều hoa!
Mụ c̣n trông mặt nàng đà quá tay.
985. Thương ôi tài sắc bậc này,
Một dao oan nghiệt đứt dây phong trần.
Nỗi oan vỡ lở xa gần,
Trong nhà người chật một lần như nêm.
Nàng th́ bằn bặt giấc tiên,
990. Mụ th́ cầm cập mặt nh́n hồn bay.
Vực nàng vào chốn hiên tây,
Cắt người coi sóc chạy thầy thuốc
thang.
Nào hay chưa hết trần duyên,
Trong mê dường đă đứng bên một nàng.
995. Rỉ rằng: Nhân quả dở dang,
Đă toan trốn nợ đoạn trường
được sao?
Số c̣n nặng nợ má đào,
Người dầu muốn quyết trời nào đă
cho.
Hăy xin hết kiếp liễu bồ,
1000. Sông Tiền đường sẽ hẹn ḥ về
sau.
Thuốc thang suốt một ngày thâu,
Giấc mê nghe đă dàu dàu vừa tan.
Tú bà chực sẵn bên màn,
Lựa lời khuyên giải mơn man gỡ dần:
1005. Một người dễ có mấy thân!
Hoa xuân đương nhụy, ngày xuân c̣n dài.
Cũng là lỡ một lầm hai,
Đá vàng sao nỡ ép nài mưa mây!
Lỡ chưn trót đă vào đây,
1010. Khóa buồng xuân để đợi ngày đào
non.
Người c̣n th́ của hăy c̣n,
T́m nơi xứng đáng là con cái nhà.
Làm chi tội báo oán gia,
Thiệt ḿnh mà hại đến ta hay ǵ\?
1015. Kề tai mấy mỗi nằn ń,
Nàng nghe dường cũng thị phi rạch ṛi.
Vả suy thần mộng mấy lời,
Túc nhân âu cũng có trời ở trong.
Kiếp này nợ trả chưa xong,
1020. Làm chi thêm một nợ chồng kiếp sau!
Lặng nghe, thấm thía gót đầu,
Thưa rằng: Ai có muốn đâu thế này?
được như lời, thế là may,
Hẳn rằng mai có như rày cho chăng!
1025. Sợ khi ong bướm đăi đằng,
Đến điều sống đục, sao bằng
thác trong!
Mụ rằng: Con hăy thong dong,
Phải điều ḷng lại dối ḷng mà chơi!
Mai sau ở chẳng như lời,
1030. Trên đầu có bóng mặt trời rạng soi.
Thấy lời quyết đoán hẳn hoi,
Đành ḷng, nàng cũng sẽ nguôi nguôi dần.
Trước lầu Ngưng bích khóa xuân,
Vẻ non xa, tấm trăng gần, ở chung.
1035. Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa t́nh, nửa cảnh như chia tấm ḷng.
Tưởng người dưới nguyệt chén
đồng,
1040. Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh, những ai đó giờ?
1045. Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đă vừa người ôm?
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
1050. Hoa trôi man mác, biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ dàu dàu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt ghềnh
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồị
1055. Chung quanh những nước non người,
Đau ḷng lưu lạc, nên vài bốn câu.
Ngậm ngùi rủ bước rèm châu,
Cách tường, nghe có tiếng đâu họa vần.
Một chàng vừa trạc thanh xuân,
1060. H́nh dong chải chuốt, áo khăn dịu dàng.
Nghĩ rằng cũng mạch thư hương,
Hỏi ra mới biết rằng chàng Sở Khanh.
Bóng Nga thấp thoáng dưới mành,
Trông nàng, chàng cũng ra t́nh đeo đai.
1065. Than ôi! sắc nước hương trời,
Tiếc cho đâu bỗng lạc loài đến
đây?
Giá đành trong nguyệt trên mây,
Hoa sao, hoa khéo đọa đày bấy hoa?
Tức gan riêng giận trời già,
1070. Ḷng này ai tỏ cho ta, hỡi ḷng?
Thuyền quyên ví biết anh hùng,
Ra tay tháo cũi, sổ lồng như chơi!
Song thu đă khép cánh ngoài,
Tai c̣n đồng vọng mấy lời sắt
đanh.
1075. Nghĩ người thôi lại nghĩ ḿnh,
Cám ḷng chua xót, nhạt t́nh chơ vơ.
Những là lần lữa nắng mưa,
Kiếp phong trần biết bao giờ mới thôi?
Đánh liều nhắn một hai lời,
1080. Nhờ tay tế độ vớt người trầm
luân.
Mảnh tiên kể hết xa gần,
Nỗi nhà báo đáp, nỗi thân lạc loài.
Tan sương vừa rạng ngày mai,
Tiện hồng nàng mới nhắn lời gửi sang.
1085. Trời tây lăng đăng bóng vàng,
Phúc thư đă thấy tin chàng đến nơi.
Mở xem một bức tiên mai,
Rành rành tích việt có hai chữ đề.
Lấy trong ư tứ mà suy:
1090. Ngày hai mươi mốt, tuất th́ phải
chăng?
Chim hôm thoi thót về rừng,
Đóa trà mi đă ngậm trăng nửa vành.
Tường đông lay động bóng cành,
Rẽ song, đă thấy Sở Khanh lẻn vào.
1095. Sượng sùng đánh dạn ra chào,
Lạy thôi, nàng mới rỉ tai ân cần.
Rằng: Tôi bèo bọt chút thân,
Lạc đàn mang lấy nợ nần yến anh.
Dám nhờ cốt nhục tử sinh,
1100. C̣n nhiều kết cỏ ngậm vành về sau!
Lặng nghe, lẩm nhẩm gật đầu:
Ta đây phải mượn ai đâu mà rằng!
Nàng đà biết đến ta chăng,
Bể trầm luân, lấp cho bằng mới thôi!
1105. Nàng rằng: Muôn sự ơn người,
Thế nào xin quyết một bài cho xong.
Rằng: Ta có ngựa truy phong,
Có tên dưới trướng, vốn ḍng kiện nhi.
Thừa cơ lẻn bước ra đi,
1110. Ba mươi sáu chước, chước ǵ là
hơn.
Dù khi gió kép, mưa đơn,
Có ta đây cũng chẳng cơn cớ ǵ!
Nghe lời nàng đă sinh nghi,
Song đà quá đỗi, quản ǵ được thân.
1115. Cũng liều nhắm mắt đưa chân,
Mà xem con Tạo xoay vần đến đâu!
Cùng nhau lẻn bước xuống lầu,
Song song ngựa trước, ngựa sau một
đoàn.
Đêm thâu khắc lậu canh tàn,
1120. Gió cây trút lá, trăng ngàn ngậm gương.
Lối ṃn cỏ nhợt mù sương,
Ḷng quê đi một bước đường, một
đau.
Tiếng gà xao xác gáy mau,
Tiếng người đâu đă mái sau dậy dàng.
Nàng càng thổn thức gan vàng,
Sở Khanh đă rẽ dây cương lối nào!
Một ḿnh khôn biết làm sao,
Dặm rừng bước thấp, bước cao hăi
hùng.
Hóa nhi thật có nỡ ḷng,
1130. Làm chi dày tía, ṿ hồng, lắm nau!
Một đoàn đổ đến trước sau,
Vuốt đâu xuống đất, cánh đâu lên trời.
Tú bà tốc thẳng đến nơi,
Hầm hầm áp điệu một hơi lại nhà.
1135. Hung hăng chẳng nói chẳng tra,
Đang tay vùi liễu, giập hoa tơi bời.
Thịt da ai cũng là người,
Ḷng nào hồng rụng, thắm rời chẳng đau.
Hết lời thú phục, khẩn cầu,
1140. Uốn lưng thịt đổ, cất đầu
máu sa.
Rằng: Tôi chút phận đàn bà,
Nước non ĺa cửa, ĺa nhà, đến đây.
Bây giờ sống chết ở tay,
Thân này đă đến thế này th́ thôi!
1145. Nhưng tôi có sá chi tôi,
Phận tôi đành vậy, vốn người để
đâu?
Thân lươn bao quản lấm đầu,
Chút ḷng trinh bạch từ sau xin chừa!
Được lời mụ mới tùy cơ,
1150. Bắt người bảo lĩnh làm tờ cung
chiêu.
Bày vai có ả Mă Kiều,
Xót nàng, ra mới đánh liều chịu đoan.
Mụ càng kể nhặt, kể khoan,
Gạn gùng đến mực, nồng nàn mới tha.
1155. Vực nàng vào nghỉ trong nhà,
Mă Kiều lại ngỏ ư ra dặn lời:
Thôi đà mắc lận th́ thôi!
Đi đâu chẳng biết con người Sở
Khanh?
Bạc t́nh, nổi tiếng lầu xanh,
1160. Một tay chôn biết mấy cành phù dung!
Đà đào lập sẵn chước dùng,
Lạ ǵ một cốt một đồng xưa nay!
Có ba mươi lạng trao tay,
Không dưng chi có chuyện này, tṛ kia!
1165. Rồi ra trở mặt tức th́,
Bớt lời, liệu chớ sân si, thiệt đời!
Nàng rằng: Thề thốt nặng lời,
Có đâu mà lại ra người hiểm sâu!
C̣n đương suy trước, nghĩ sau,
1170. Mặt mo đă thấy ở đâu dẫn vào.
Sở Khanh lên tiếng rêu rao:
Rằng nghe mới có con nào ở đây.
Phao cho quyến gió rủ mây,
Hăy xem có biết mặt này là aỉ
1175. Nàng rằng: Thôi thế th́ thôi!
Rằng không, th́ cũng vâng lời là không!
Sở Khanh quắt mắng đùng đùng,
Sấn vào, vừa rắp thị hùng ra tay,
Nàng rằng: Trời nhé có hay!
1180. Quyến anh, rủ yến, sự này tại ai?
Đem người giẩy xuống giếng khơi,
Nói rồi, rồi lại ăn lời được
ngay!
C̣n tiên tích việt ở tay,
Rơ ràng mặt ấy, mặt này chứ ai?
1185. Lời ngay, đông mặt trong ngoài,
Kẻ chê bất nghĩa, người cười vô
lương!
Phụ t́nh án đă rơ ràng,
Dơ tuồng, nghỉ mới kiếm đường
tháo lui.
Buồng riêng, riêng những sụt sùi:
1190. Nghĩ thân, mà lại ngậm ngùi cho thân.
Tiếc thay trong giá trắng ngần,
Đến phong trần, cũng phong trần như ai!
Tẻ vui cũng một kiếp người,
Hồng nhan phải giống ở đời măi ru!
1195. Kiếp xưa đă vụng đường tu,
Kiếp này chẳng kẻo đền bù mới xuôi!
Dù sao b́nh đă vỡ rồi,
Lấy thân mà trả nợ đời cho xong!
Vừa tuần nguyệt sáng, gương trong,
1200. Tú bà ghé lại thong dong dặn ḍ:
Nghề chơi cũng lắm công phu,
Làng chơi ta phải biết cho đủ điều.
Nàng rằng: Mưa gió dập d́u,
Liều thân, th́ cũng phải liều thế thôi!
1205. Mụ rằng: Ai cũng như ai,
Người ta ai mất tiền hoài đến đây?
ở trong c̣n lắm điều hay,
Nỗi đêm khép mở, nỗi ngày riêng chung.
Này con thuộc lấy nằm ḷng,
1210. Vành ngoài bảy chữ, vành trong tám nghề.
Chơi cho liễu chán, hoa chê,
Cho lăn lóc đá, cho mê mẩn đời.
Khi khóe hạnh, khi nét ngài,
Khi ngâm ngợi nguyệt, khi cười cợt hoa.
1215. Điều là nghề nghiệp trong nhà,
Đủ ngần ấy nết, mới là người
soi.
Gót đầu vâng dạy mấy lời,
Dường chau nét nguyệt, dường phai vẻ hồng.
Những nghe nói, đă thẹn thùng,
1220. Nước đời lắm nỗi lạ lùng, khắt
khe!
Xót ḿnh cửa các, buồng khuê,
Vỡ ḷng, học lấy những nghề nghiệp
hay!
Khéo là mặt dạn, mày dày,
Kiếp người đă đến thế này th́
thôi!
1225. Thương thay thân phận lạc loài,
Dẫu sao cũng ở tay người biết sao?
Lầu xanh, mới rủ trướng đào,
Càng treo giá ngọc, càng cao phẩm người.
Biết bao bướm lả, ong lơi,
1230. Cuộc say đầy tháng, trận cười suốt
đêm.
Dập d́u lá gió, cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc, tối t́m Tràng Khanh.
Khi tỉnh rượu, lúc tàn canh,
Giật ḿnh, ḿnh lại thương ḿnh xót xa.
1235. Khi sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường?
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán, ong chường bấy thân?
Mặt người mưa Sở, mây Tần,
1240. Những ḿnh nào biết có xuân là ǵ!
Đôi phen gió tựa, hoa kề,
Nửa rèm tuyết ngậm, bốn bề trăng thâu.
Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu,
Người buồn, cảnh có vui đâu bao giờ!
1245. Đ̣i phen nét vẽ, câu thơ,
Cung cầm trong nguyệt, nước cờ dưới
hoa,
Vui là vui gượng kẻo mà,
Ai tri âm đó, mặn mà với ai?
Thờ ơ gió trúc, mưa mai,
1250. Ngẩn ngơ trăm nỗi, giùi mài một thân.
Ôm ḷng đ̣i đoạn xa gần,
Chẳng ṿ mà rối, chẳng dần mà đau!
Nhớ ơn chín chữ cao sâu,
Một ngày một ngả bóng dâu tà tà.
1255. Dặm ngàn, nước thẳm, non xa,
Nghĩ đâu thân phận con ra thế này!
Sân ḥe đôi chút thơ ngây
Trân cam, ai kẻ đỡ thay việc ḿnh?
Nhớ lời nguyện ước ba sinh,
1260. Xa xôi ai có thấu t́nh chăng ai?
Khi về hỏi liễu Chương đài,
Cành xuân đă bẻ cho người chuyên tay.
T́nh sâu mong trả nghĩa dày,
Hoa kia đă chắp cành này cho chưa?
1265. Mối t́nh đ̣i đoạn ṿ tơ,
Giấc hương quan luống lần mơ canh dài.
Song sa ṿ vơ phương trời,
Nay hoàng hôn, đă lại mai hôn hoàng.
Lần lần thỏ bạc ác vàng,
1270. Xót người trong hội đoạn tràng đ̣i
cơn!
Đă cho lấy chữ hồng nhan,
Làm cho, cho hại, cho tàn, cho cân!
Đă đày vào kiếp phong trần,
Sao cho sỉ nhục một lần mới thôi!
1275. Khách du bỗng có một người,
Kỳ Tâm họ Thúc cũng ṇi thư hương.
Vốn người huyện Tích châu Thường,
Theo nghiêm đường mở ngôi hàng Lâm tri.
Hoa khôi mộ tiếng Kiều nhi,
1280. Thiếp hồng t́m đến hương khuê gửi
vào.
Trướng tô giáp mặt hoa đào,
Vẻ nào chẳng mặn nét nào chăng ưa?
Hải đường mơn mởn cành tơ,
Ngày xuân càng gió càng mưa càng nồng.
1285. Nguyệt hoa hoa nguyệt năo nùng,
Đêm xuân ai dễ cầm ḷng được chăng?
Lạ ǵ thanh khí lẽ hằng,
Một dây một buộc ai giằng cho ra.
Sớm đào tối mận lân la,
1290. Trước c̣n trăng gió sau ra đá vàng.
Dịp đâu may mắn lạ dường,
Lại vừa gặp khoảng xuân đường lại
quê.
Sinh càng một tỉnh mười mê,
Ngày xuân lắm lúc đi về với xuân.
1295. Khi gió gác khi trăng sân,
Bầu tiên chuốc rượu câu thần nối
thơ.
Khi hương sớm khi trà trưa,
Bàn vây điểm nước đường tơ họa
đàn.
Miệt mài trong cuộc truy hoan,
1300. Càng quen thuộc nết càng dan díu t́nh.
Lạ cho cái sóng khuynh thành,
Làm cho đổ quán xiêu đ́nh như chơi.
Thúc sinh quen thói bốc rời,
Trăm ngh́n đổ một trận cười
như không.
1305. Mụ càng tô lục chuốt hồng,
Máu tham hễ thấy hơi đồng th́ mê.
Dưới trăng quyên đă gọi hè,
Đầu tường lửa lựu lập loè
đâm bông.
Buồng
the phải buổi thong dong,
1310. Thang lan rủ
bức trướng hồng tẩm hoa.
Rơ màu trong ngọc trắng ngà!
Dày dày sẵn đúc một ṭa thiên nhiên.
Sinh càng tỏ nét càng khen,
Ngụ t́nh tay thảo một thiên luật đường.
1315. Nàng rằng:
Vâng biết ư chàng.
Lời lời châu ngọc hàng hàng gấm thêu.
Hay hèn lẽ cũng nối điêu,
Nỗi quê nghĩ một hai điều ngang ngang.
Ḷng c̣n gửi áng mây Vàng.
1320. Họa vần
xin hăy chịu chàng hôm nay.
Rằng: Sao nói lạ lùng thay!
Cành kia chẳng phải cỗi này mà ra?
Nàng càng ủ đột thu ba,
Đoạn trường lúc ấy nghĩ mà buồn
tênh:
1325. Thiếp
như hoa đă ĺa cành,
chàng như con bướm lượn vành mà chơi.
Chúa xuân đành đă có nơi,
Vắn ngày thôi chớ dài lời làm chi.
Sinh răng: Từ thuở tương tri,
1330. tấm riêng
riêng những nặng v́ nước non.
Trăm năm tính cuộc vuông tṛn,
Phải ḍ cho đến ngọn nguồn lạch sông.
Nàng rằng: Muôn đội ơn ḷng.
Chút e bên thú bên ṭng dễ đâu.
1335. B́nh Khang nấn
ná bấy lâu,
Yêu hoa yêu được một màu điểm trang.
Rồi ra lạt phấn phai hương,
Ḷng kia giữ được thường thường
măi chăng?
Vả trong thềm quế cung trăng,
1340. chủ
trương đành đă chị Hằng ở trong.
Bấy lâu khăng khít dải đồng,
Thêm người người cũng chia ḷng riêng tây.
Vẻ chi chút phận bèo mây,
Làm cho bể ái khi đầy khi vơi.
1345. Trăm
điều ngang ngửa v́ tôi,
Thân sau ai chịu tội trời ấy cho?
Như chàng có vững tay co,
Mười phần cũng đắp điếm cho một
vài.
Thế trong dầu lớn hơn ngoài,
1350. trươc
hàm sư tử gửi người đằng la.
Cúi đầu luồn xuống mái nhà,
Giấm chua lại tội băng ba lửa nồng.
ở trên c̣n có nhà thông,
Lượng trên trong xuống biết ḷng có
thương?
1355. Sá chi liễu
ngơ hoa tường?
Lầu xanh lại bỏ ra phường lầu xanh.
Lại càng dơ dáng dại h́nh,
Đành thân phận thiếp ngại danh giá chàng.
Thương sao cho vẹn th́ thương.
1360. Tính sao cho vẹn
mọi đường xin vâng.
Sinh rằng: Hay nói đè chừng!
Ḷng đây ḷng đấy chưa từng hay saỏ
Đường xa chớ ngại Ngô Lào,
Trăm điều hăy cứ trông vào một ta.
1365. Đă gần
chi có điều xa?
Đá vàng đă quyết phong ba cũng liều.
Cùng nhau căn vặn đến điều,
Chỉ non thề bể nặng gieo đến lời.
Nỉ non đêm ngắn t́nh dài,
1370. Ngoài hiên thỏ
đă non đoài ngậm gương.
Mượn điều trúc viện thừa
lương,
Rước về hăy tạm giấu nàng một nơi.
Chiến ḥa sắp sẵn hai bài,
Cậy tay thầy thợ mượn người ḍ la.
1375. Bắn tin
đến mặt Tú bà,
Thua cơ mụ cũng cầu ḥa dám sao.
Rơ ràng của dẫn tay trao,
Hoàn lương một thiếp thân vào cửa công.
Công tư đôi lẽ đều xong,
1380. Gót tiên phút
đă thoát ṿng trần ai.
Một nhà sum họp trúc mai,
Càng sâu nghĩa bể càng dài t́nh sông.
Hương càng đượm lửa càng nồng,
Càng sôi vẻ ngọc càng lồng màu sen.
1385. Nửa
năm hơi tiếng vừa quen,
Sân ngô cành biếc đă chen lá vàng.
Giậu thu vừa nảy gị sương,
Gối yên đă thấy xuân đường đến
nơi.
Phong lôi nổi trận bời bời,
1390. Nặng ḷng
e ấp tính bài phân chia.
Quyết ngay biện bạch một bề,
Dạy cho má phấn lại về lầu xanh.
Thấy lời nghiêm huấn rành rành,
Đánh liều sinh mới lấy t́nh nài kêu.
1395. Rằng: Con
biết tội đă nhiều,
Đẫu rằng sấm sét búa ŕu cũng cam.
Trót v́ tay đă nhúng chàm,
Dại rồi c̣n biết khôn làm sao đây.
Cùng nhau vả tiếng một ngày,
1400. ôm cầm ai
nỡ dứt dây cho đành.
Lượng trên quyết chẳng thương t́nh,
Bạc đen thôi có tiếc ḿnh làm chi.
Thấy lời sắt đá tri tri,
Sốt gan ông mới cáo qú cửa công.
1405. Đất bằng
nổi sóng đùng đùng,
Phủ đường sai lá phiếu hồng thôi tra.
Cùng nhau theo gót sai nha,
Song song vào trước sân hoa lạy qú.
Trông lên mặt sắt đen ś,
1410.Lập nghiêm
trước đă ra uy nặng lời:
Gă kia dại nết chơi bời,
Mà con người thế là người đong
đưa.
Tuồng chi hoa thải hương thừa,
Mượn màu son phấn đánh lừa con đen.
1415. Suy trong t́nh
trạng nguyên đơn,
Bề nào th́ cũng chưa yên bề nào.
Phép công chiếu án luận vào.
Có hai đường ấy muốn sao mặc ḿnh.
Một là cứ phép gia h́nh,
1420. Một là lại
cứ lầu xanh phó về.
Nàng rằng: đă quyết một bề!
Nhện này vương lấy tơ kia mấy lần.
Đục trong thân cũng là thân.
Yếu thơ vâng chịu trước sân lôi đ́nh!
1425. Dạy rằng:
Cứ phép gia h́nh!
Ba cây chập lại một cành mẫu đơn.
Phận đành chi dám kêu oan,
Đào hoen quẹn má liễu tan tác mày.
Một sân lầm cát đă đầy,
1430. Gương
lờ nước thủy mai gầy vóc sương.
Nghĩ t́nh chàng Thúc mà thương,
Nẻo xa trông thấy ḷng càng xót xa.
Khóc rằng: Oan khốc v́ ta!
Có nghe lời trước chẳng đà lụy sau.
1435. Cạn ḷng
chẳng biết nghĩ sâu.
Để ai trăng tủi hoa sầu v́ ai.
Phủ đường nghe thoảng vào tai,
Động ḷng lại gạn đến lời riêng
tây.
Sụt sùi chàng mới thưa ngay,
1440. Đầu
đuôi kể lại sự ngày cầu thân:
Nàng đà tính hết xa gần,
Từ xưa nàng đă biết thân có rày.
Tại tôi hứng lấy một tay,
Để nàng cho đến nỗi này v́ tôi.
1445. Nghe lời
nói cũng thương lời,
Dẹp uy mới dạy cho bài giải vi.
Rằng: Như hẳn có thế th́
Trăng hoa song cũng thị phi biết điều.
Sinh rằng: Chút phận bọt bèo,
1450. Theo đ̣i vả
cũng ít nhiều bút nghiên.
Cười rằng: đă thế th́ nên!
Mộc già hăy thử một thiên tŕnh nghề.
Nàng vâng cất bút tay đề,
Tiên hoa tŕnh trước án phê xem tường.
1455. Khen rằng:
Giá đáng Thịnh đường!
Tài này sắc ấy ngh́n vàng chưa cân!
Thật là tài tử giai nhân,
Châu Trần c̣n có Châu Trần nào hơn?
Thôi đừng rước dữ cưu hờn,
1460. Làm chi lỡ
nhịp cho đ̣n ngang cung.
Đă đưa đến trước cửa công,
Ngoài th́ là lư song trong là t́nh.
Dâu con trong đạo gia đ́nh,
Thôi th́ dẹp nỗi bất b́nh là xong.
1465. Kíp truyền
sắm sửa lễ công,
Kiệu hoa cất gió đuốc hồng điểm
sao.
Bày hàng cổ xúy xôn xao,
Song song đưa tới trướng đào sánh
đôi.
Thương v́ hạnh trọng v́ tài,
1470. Thúc ông thôi
cũng dẹp lời phong ba.
Huệ lan sực nức một nhà,
Từng cay đắng lại mặn mà hơn xưa.
Mảng vui rượu sớm
cờ trưa,
Đào đà phai thắm sen vừa nẩy xanh.
1475. Trướng
hồ vắng vẻ đêm thanh,
E t́nh nàng mới bày t́nh riêng chung:
Phận bồ từ vẹn chữ ṭng,
Đổi thay nhạn yến đă ḥng đầy
niên.
Tin nhà ngày một vắng tin,
1480. Mặn t́nh
cát lũy lạt t́nh tào khang.
Nghĩ ra thật cũng nên đường,
Tăm hơi ai dễ giữ giàng cho ta?
Trộm nghe kẻ lớn trong nhà,
ở vào khuôn phép nói ra mối đường.
1485. E thay những
dạ phi thường,
Dễ ḍ rốn bể khôn lường đáy sông!
Mà ta suốt một năm ṛng,
Thế nào cũng chẳng giấu xong được
nàọ
Bấy chầy chưa tỏ tiêu hao,
1490. Hoặc là
trong có làm sao chăng là?
Xin chàng kíp liệu lại nhà,
Trước người đẹp ư sau ta biết
t́nh.
Đêm ngày giữ mức giấu quanh,
Rày lần mai lữa như h́nh chưa thông.
1495. Nghe lời
khuyên nhủ thong dong,
Đành ḷng sinh mới quyết ḷng hồi trang.
Rạng ra gửi đến xuân đường,
Thúc ông cũng vội giục chàng ninh gia.
Tiễn đưa một chén quan hà,
1500. Xuân đ́nh
thoắt đă dạo ra cao đ́nh.
Sông Tần một dải xanh xanh,
Loi thoi bờ liễu mấy cành Dương quan.
Cầm tay dài ngắn thở than,
Chia phôi ngừng chén hợp tan nghẹn lời.
1505. Nàng rằng:
Non nước xa khơi,
Sao cho trong ấm th́ ngoài mới êm.
Dễ ḷa yếm thắm trôn kim,
Làm chi bưng mắt bắt chim khó ḷng!
Đôi ta chút nghĩa đèo ḅng,
1510. Đến
nhà trước liệu nói ṣng cho minh.
Dù khi sóng gió bất t́nh,
Lớn ra uy lớn tôi đành phận tôi.
Hơn điều giấu ngược giấu xuôi.
Lại mang những việc tày trời đến sau.
1515. Thương
nhau xin nhớ lời nhau,
Năm chầy cũng chẳng đi đâu mà chầy.
Chén đưa nhớ bữa hôm nay,
Chén mừng xin đợi ngày này năm sau!
Người lên ngựa kẻ chia bào,
1520. Rừng phong
thu đă nhuốm màu quan san.
Dặm hồng bụi cuốn chinh an,
Trông người đă khuất mấy ngàn dâu xanh.
Người về chiếc bóng năm canh,
Kẻ đi muôn dặm một ḿnh xa xôi.
1525. Vầng
trăng ai xẻ làm -dôi,
Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường.
Kể chi những nỗi dọc đường,
Buồn trong này nỗi chủ trương ở nhà:
Vốn ḍng họ Hoạn danh gia,
1530. Con quan Lại
bộ tên là Hoạn thư.
Duyên đằng thuận nẻo gió đưa,
Cùng chàng kết tóc xe tơ những ngày.
ở ăn th́ nết cũng hay,
Nói điều ràng buộc th́ tay cũng già.
1535. Từ nghe
vườn mới thêm hoa,
Miệng người đă lắm tin nhà th́ không.
Lửa tâm càng dập càng nồng,
Trách người đen bạc ra ḷng trăng hoa:
Ví bằng thú thật cùng ta,
1540. Cũng dung kẻ
dưới mới là lượng trên.
Dại chi chẳng giữ lấy nền,
Tốt chi mà rước tiếng ghen vào ḿnh?
Lại c̣n bưng bít giấu quanh,
Làm chi những thói trẻ ranh nực cười!
1545. Tính rằng
cách mặt khuất lời,
Giấu ta ta cũng liệu bài giấu cho!
Lo ǵ việc ấy mà lo,
Kiến trong miệng chén có ḅ đi đâu?
Làm cho nh́n chẳng được nhau,
1550. Làm cho đầy
đọa cất đầu chẳng lên!
Làm cho trông thấy nhăn tiền,
Cho người thăm ván bán thuyền biết tay.
Nỗi ḷng kín chẳng ai hay,
Ngoài tai để mặc gió bay mái ngoài.
1555. Tuần sau bỗng
thấy hai người,
Mách tin ư cũng liệu bài tâng công.
Tiểu thư nổi giận đùng đùng:
Gớm tay thêu dệt ra ḷng trêu ngươi!
Chồng tao nào phải như ai,
1560. Điều
này hẳn miệng những người thị phi!
Vội vàng xuống lệnh ra uy,
Đứa th́ vả miệng đứa th́ bẻ
răng.
Trong ngoài kín mít như bưng.
Nào ai c̣n dám nói năng một lời!
1565. Buồng
đào khuya sớm thảnh thơi,
Ra vào một mực nói cười như không.
Đêm ngày ḷng những dặn ḷng,
Sinh đà về đến lầu hồng xuống
yên.
Lời tan hợp nỗi hàn huyên,
1570. Chữ t́nh
càng mặn chữ duyên càng nồng.
Tẩy trần vui chén thong dong,
Nỗi ḷng ai ở trong ḷng mà ra.
Chàng về xem ư tứ nhà,
Sự ḿnh cũng rắp lân la giăi bày.
1575. Mấy phen
cười nói tỉnh say,
Tóc tơ bất động mảy may sự t́nh.
Nghĩ đà bưng kín miệng b́nh,
Nào ai có khảo mà ḿnh đă xưng?
Những là e ấp dùng dằng,
1580. Rút dây sợ
nữa động rừng lại thôi.
Có khi vui chuyện mua cười,
Tiểu thư lại giở những lời đâu đâu.
Rằng: Trong ngọc đá vàng thau,
Mười phần ta đă tin nhau cả mười.
1585. Khen cho những
chuyện dông dài,
Bướm ong lại đặt những lời nọ
kia.
Thiếp dù bụng chẳng hay suy,
Đă dơ bụng nghĩ lại bia miệng cười!
Thấy lời thủng thỉnh như chơi,
1590. Thuận lời
chàng cũng nói xuôi đỡ đ̣n.
Những là cười phấn cợt son,
Đèn khuya chung bóng trăng tṛn sánh vai.
Thú quê thuần hức bén mùi,
Giếng vàng đă rụng một vài lá ngô.
1595. Chạnh niềm
nhớ cảnh giang hồ,
Một màu quan tái mấy mùa gió trăng.
T́nh riêng chưa dám rỉ răng,
Tiểu thư trước đă liệu chừng nhủ
qua:
Cách năm mây bạc xa xa,
1600. Lâm Tri
cũng phải tính mà thần hôn.
Được lời như cởi tấc son,
Vó câu chẳng ruổi nước non quê người.
Long lanh đáy nước in trời,
Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng.
1605. Roi câu vừa
gióng dặm trường,
Xe hương nàng cũng thuận đường quy
ninh.
Thưa nhà huyên hết mọi t́nh,
Nỗi chàng ở bạc nỗi ḿnh chịu đen.
Nghĩ rằng: Ngứa ghẻ hờn ghen,
1610. Xấu chàng
mà có ai khen chi ḿnh!
Vậy nên ngảnh mặt làm thinh,
Mưu cao vốn đă rắp ranh những ngày.
Lâm Tri đường bộ tháng chầy,
Mà đường hải đạo sang ngay th́ gần.
1615. Dọn thuyền
lựa mặt gia nhân,
Hăy đem dây xích buộc chân nàng về.
Làm cho cho mệt cho mê,
Làm cho đau đớn ê chề cho coi!
Trước cho bơ ghét những người,
1620. Sau cho để
một tṛ cười về sau.
Phu nhân khen chước rất mầu,
Chiều con mới dạy mặc dầu ra tay.
Sửa sang buồm gió lèo mây,
Khuyển ưng lại chọn một bầy côn quang.
1625. Dặn ḍ hết
các mọi đường,
Thuận phong một lá vượt sang bến Tề.
Nàng từ chiếc bóng song the,
Đường kia nỗi nọ như chia mối sầu.
Bóng đâu đă xế ngang đầu,
1630. Biết
đâu ấm lạnh biết đâu ngọt bùi.
Tóc thề đă chấm ngang vai,
Nào lời non nước nào lời sắt son.
Sắn b́m chút phận cỏn con,
Khuôn duyên biết có vuông tṛn cho chăng?
1635. Thân sao nhiều
nỗi bất bằng,
Liều như cung Quảng ả Hằng nghĩ nao!
Đêm thu gió lọt song đào,
Nửa vành trăng khuyết ba sao giữa trời.
Nén hương đến trước Phật đài,
1640. Nỗi ḷng
khấn chửa cạn lời vân vân.
Dưới hoa dậy lũ ác nhân,
ầm ầm khốc quỷ kinh thần mọc ra.
Đầy sân gươm tuốt sáng ḷa,
Thất kinh nàng chửa biết là làm sao.
1645. Thuốc mê
đâu đă rưới vào,
Mơ màng như giấc chiêm bao biết ǵ.
Vực ngay lên ngựa tức th́,
Pḥng đào viện sách bốn bề lửa dong.
Sẵn thây vô chủ bên sông,
1650. đem vào
để đó lộn ṣng ai hay?
Tôi đ̣i phách lạc hồn bay,
Pha càn bụi cỏ gốc cây ẩn ḿnh.
Thúc ông nhà cũng gần quanh,
Chợt trông ngọn lửa thất kinh rụng rời.
1655. Tớ thầy
chạy thẳng đến nơi,
Tơi bời tưới lửa t́m người lao
xao.
Gió cao ngọn lửa càng cao,
Tôi đ̣i t́m đủ nàng nào thấy đâu!
Hớt hơ hớt hải nh́n nhau,
1660. Giếng sâu
bụi rậm trước sau t́m quàng.
Chạy vào chốn cũ pḥng hương,
Trong tro thấy một đống xương cháy tàn.
T́nh ngay ai biết mưu gian,
Hẳn nàng thôi lại c̣n bàn rằng ai!
1665. Thúc ông sùi sụt
ngắn dài,
Nghĩ con vắng vẻ thương người nết
na.
Di hài nhặt gói về nhà,
Nào là khâm liệm nào là tang trai.
Lễ thường đă đủ một hai,
1670. Lục tŕnh
chàng cũng đến nơi bấy giờ.
Bước vào chốn cũ lầu thơ,
Tro than một đống nắng mưa bốn tường.
Sang nhà cha tới trung đường,
Linh sàng bài vị thờ nàng ở trên.
1675. Hỡi ôi nói
hết sự duyên,
Tơ t́nh đứt ruột lửa phiền cháy gan!
Gieo ḿnh vật vă khóc than:
Con người thế ấy thác oan thế này.
Chắc rằng mai trúc lại vầy,
1680. Ai hay vĩnh
quyết là ngày đưa nhau!
Thương càng nghĩ nghĩ càng đau,
Dễ ai lấp thảm quạt sầu cho khuây.
Gần miền nghe có một thầy,
Phi phù trí quỷ cao tay thông huyền.
1685. Trên tam đảo
dưới cửu tuyền,
T́m đâu th́ cũng biết tin rơ ràng.
Sắm sanh lễ vật rước sang,
Xin t́m cho thấy mặt nàng hỏi han.
Đạo nhân phục trước tĩnh đàn,
1690. Xuất thần
giây phút chưa tàn nén hương.
Trở về minh bạch nói tường:
Mặt nàng chẳng thấy việc nàng đă tra.
Người này nặng kiếp oan gia,
C̣n nhiều nợ lắm sao đà thoát cho!
1695. Mệnh cung
đang mắc nạn to,
Một năm nữa mới thăm ḍ được
tin.
Hai bên giáp mặt chiền chiền,
Muốn nh́n mà chẳng dám nh́n lạ thay!
Điều đâu nói lạ dường này,
1700. Sự nàng
đă thế lời thầy dám tin!
Chẳng qua đồng cốt quàng xiên,
Người đâu mà lại thấy trên cơi trần?
Tiếc hoa những ngậm ngùi xuân,
Thân này dễ lại mấy lần gặp tiên.
1705. Nước
trôi hoa rụng đă yên,
Hay đâu địa ngục ở miền nhân gian.
Khuyển ưng đă đắt mưu gian,
Vực nàng đưa xuống để an dưới
thuyền.
Buồm cao lèo thẳng cánh suyền,
1710. Đè chừng
huyện Tích băng miền vượt sang.
Dỡ đ̣ lên trước sảnh đường,
Khuyển ưng hai đứa nộp nàng dâng công.
Vực nàng tạm xuống môn pḥng,
Hăy c̣n thiêm thiếp giấc nồng chưa phai.
1715. Hoàng
lương chợt tỉnh hồn mai,
Cửa nhà đâu mất lâu đài nào đây?
Bàng hoàng giở tỉnh giở say,
Sảnh đường mảng tiếng đ̣i ngay lên
hầu.
A hoàn trên dưới giục mau,
1720. Hăi hùng nàng mới
theo sau một người.
Ngước trông ṭa rộng dăy dài,
Thiên Quan Trủng Tể có bài treo trên.
Ban ngày sáp thắp hai bên,
Giữa giường thất bảo ngồi trên một
bà.
1725. Gạn gùng
ngọn hỏi ngành tra,
Sự ḿnh nàng phải cứ mà gửi thưa.
Bất t́nh nổi trận mây mưa,
Mắng rằng: Những giống bơ thờ quên
thân!
Con này chẳng phải thiện nhân,
1730. Chẳng
phường trốn chúa th́ quân lộn chồng.
Ra tuồng mèo mả gà đồng,
Ra tuồng lúng túng chẳng xong bề nào.
Đă đem ḿnh bán cửa tao,
Lại c̣n khủng khỉnh làm cao thế này.
1735. Nào là gia pháp
nọ bay!
Hăy cho ba chục biết tay một lần.
A hoàn trên dưới dạ ran,
Dẫu rằng trăm miệng không phân lẽ nào.
Trúc côn ra sức đập vào,
1740. Thịt nào
chẳng nát gan nào chẳng kinh.
Xót thay đào lư một cành,
Một phen mưa gió tan tành một phen.
Hoa nô truyền dạy đổi tên,
Buồng the dạy ép vào phiên thị t́.
1745. Ra vào theo
lũ thanh y,
Dăi dầu tóc rối da ch́ quản bao.
Quản gia có một mụ nào,
Thấy người thấy nết ra vào mà
thương.
Khi chè chén khi thuốc thang,
1750. Đem lời
phương tiện mở đường hiếu
sinh.
Dạy rằng: May rủi đă đành,
Liểu bồ ḿnh giữ lấy ḿnh cho hay.
Cũng là oan nghiệp chi đây,
Sa cơ mới đến thế này chẳng dưng.
1755. ở đây
tai vách mạch rừng,
Thấy ai người cũ cũng đừng nh́n
chi.
Kẻo khi sấm sét bất kỳ,
Con ong cái kiến kêu ǵ được oan?
Nàng càng giọt ngọc như chan,
1760. Nỗi ḷng
luống những bàng hoàng niềm tây:
Phong trần kiếp chịu đă đầy,
Lầm than lại có thứ này bằng hai.
Phận sao bạc chẳng vừa thôi,
Khăng khăng buộc măi lấy người hồng
nhan.
1765. Đă
đành túc trái tiền oan,
Cũng liều ngọc nát hoa tàn mà chi.
Những là nương náu qua th́,
Tiểu thư phải buổi mới về ninh gia.
Mẹ con tṛ chuyện lân la,
1770. Phu nhân mới
gọi nàng ra dạy lời:
Tiểu thư dưới trướng thiếu
người,
Cho về bên ấy theo đ̣i lầu trang.
Lănh lời nàng mới theo sang,
Biết đâu địa ngục thiên đàng là
đâu.
1775. Sớm khuya
khăn mắt lược đầu,
Phận con hầu giữ con hầu dám sai.
Phải đêm êm ả chiều trời,
Trúc tơ hỏi đến nghề chơi mọi
ngày.
Lĩnh lời nàng mới lựa dây,
1780. Nỉ non
thánh thót dễ say ḷng người.
Tiểu thư xem cũng thương tài,
Khuôn uy dường cũng bớt vài bốn phân.
Cửa người đày đọa chút thân,
Sớm ngơ ngẩn bóng đêm năn nỉ ḷng.
1785. Lâm Tri chút
nghĩa đèo bồng,
Nước bèo để chữ tương phùng kiếp
sau.
Bốn phương mây trắng một màu,
Trông vời cố quốc biết đâu là nhà.
Lần lần tháng trọn ngày qua,
1790. Nỗi gần
nào biết đường xa thế này.
Lâm Tri từ thuở uyên bay,
Buồng không thương kẻ tháng ngày chiếc thân.
Mày ai trăng mới in ngần,
Phần thừa hương cũ bội phần xót
xa.
1795. Sen tàn cúc lại
nở hoa,
Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân.
T́m đâu cho thấy cố nhân?
Lấy câu vận mệnh khuây dần nhớ
thương.
Chạnh niềm nhớ cảnh gia hương,
1800. Nhớ quê
chàng lại t́m đường thăm quê.
Tiểu thư đón cửa giăi giề,
Hàn huyên vừa cạn mọi bề gần xa.
Nhà hương cao cuốn bức là,
Buồng trong truyền gọi nàng ra lạy mừng.
1805. Bước
ra một bước một dừng,
Trông xa nàng đă tỏ chừng nẻo xa:
Phải chăng nắng quáng đèn ḷa,
Rơ ràng ngồi đó chẳng là Thúc Sinh?
Bây giờ t́nh mới rơ t́nh,
1810. Thôi thôi
đă mắc vào vành chẳng sai.
Chước đâu có chước lạ đời?
Người đâu mà lại có người tinh ma?
Rơ ràng thật lứa đôi ta,
Làm ra con ở chúa nhà đôi nơi.
1815. Bề ngoài
thơn thớt nói cười,
Mà trong nham hiểm giết người không dao.
Bây giờ đất thấp trời cao,
Ăn làm sao nói làm sao bây giờ?
Càng trông mặt càng ngẩn ngơ,
1820. Ruột tằm
đ̣i đoạn như tơ rối bời.
Sợ uy dám chẳng vâng lời,
Cúi đầu nép xuống sân mai một chiều.
Sinh đà phách lạc hồn siêu:
Thương ơi chẳng phải nàng Kiều ở
đây?
1825. Nhân làm sao
đến thế này?
Thôi thôi ta đă mắc tay ai rồi!
Sợ quen dám hở ra lời,
Không ngăn giọt ngọc sụt sùi nhỏ sa.
Tiểu thư trông mặt hỏi tra:
1830. Mới về
có việc chi mà động dong?
Sinh rằng hiếu phục vừa xong,
Suy ḷng trắc dĩ đau ḷng chung thiên.
Khen rằng: Hiếu tử đă nên!
Tẩy trần mượn chén giải phiền đêm
thu.
1835. Vợ chồng
chén tạc chén thù,
Bắt nàng đứng chực tŕ hồ hai nơi.
Bắt khoan bắt nhặt đến lời,
Bắt qú tận mặt bắt mời tận tay.
Sinh càng như dại như ngây,
1840. Giọt dài
giọt ngắn chén đầy chén vơi.
Ngảnh đi chợt nói chợt cười,
Cáo say chàng đă giạm bài lảng ra.
Tiểu thư vội thét: Con Hoa!
Khuyên chàng chẳng cạn th́ ta có đ̣n.
1845. Sinh càng nát ruột
tan hồn,
Chén mời phải ngậm bồ ḥn ráo ngay.
Tiểu thư cười nói tỉnh say,
Chưa xong cuộc rượu lại bày tṛ chơi.
Rằng: Hoa nô đủ mọi tài,
1850. Bản
đàn thử dạo một bài chàng nghe.
Nàng đà tán hoán tê mê,
Vâng lời ra trước b́nh the vặn đàn.
Bốn dây như khóc như than,
Khiến người trên tiệc cũng tan nát ḷng.
1855. Cùng chung một
tiếng tơ đồng,
Người ngoài cười nụ người trong
khóc thầm.
Giọt châu lă chă khôn cầm,
Cúi đầu chàng những gạt thầm giọt
Tương.
Tiểu thư lại thét lấy nàng:
1860. Cuộc vui gảy
khúc đoạn trường ấy chi\?
Sao chẳng biết ư tứ ǵ?
Cho chàng buồn bă tội th́ tại ngươi.
Sinh càng thảm thiết bồi hồi,
Vội vàng gượng nói gượng cười cho
qua.
1865. Giọt rồng
canh đă điểm ba,
Tiểu thư nh́n mặt dường đà can tâm.
Ḷng riêng khấp khởi mừng thầm:
Vui này đă bơ đau ngầm xưa nay.
Sinh th́ gan héo ruột đầy,
1870. Nỗi ḷng
càng nghĩ càng cay đắng ḷng.
Người vào chung gối loan pḥng,
Nàng ra tựa bóng đèn chong canh dài:
Bây giờ mới rơ tăm hơi,
Máu ghen đâu có lạ đời nhà ghen!
1875. Chước
đâu rẽ thúy chia uyên,
Ai ra đường nấy ai nh́n được ai.
Bây giờ một vực một trời,
Hết điều khinh trọng hết lời thị
phi.
Nhẹ như bấc nặng như ch́,
1880. Gỡ cho ra
nữa c̣n ǵ là duyên?
Lỡ làng chút phận thuyền quyên,
Bể sâu sóng cả có tuyền được vay?
Một ḿnh âm ỉ đêm chày,
Đĩa dầu vơi nước mắt đầy
năm canh.
1885. Sớm
trưa hầu hạ đài doanh,
Tiểu thư chạm mặt đè t́nh hỏi tra.
Lựa lời nàng mới thưa qua:
Phải khi ḿnh lại xót xa nỗi ḿnh.
Tiểu thư hỏi lại Thúc Sinh:
1890. Cậy chàng
tra lấy thực t́nh cho nao!
Sinh đà rát ruột như bào,
Nói ra chẳng tiện trông vào chẳng đang!
Những e lại lụy đến nàng,
Đánh liều mới sẽ lựa đường hỏi
tra.
1895. Cúi đầu
quỳ trước sân hoa,
Thân cung nàng mới dâng qua một tờ.
Diện tiền tŕnh với Tiểu thư,
Thoạt xem dường có ngẩn ngơ chút t́nh.
Liền tay trao lại Thúc Sinh,
1900. Rằng: Tài
nên trọng mà t́nh nên thương!
Ví chăng có số giàu sang,
Giá này dẫu đúc nhà vàng cũng nên!
Bể trần ch́m nổi thuyền quyên,
Hữu tài thương nỗi vô duyên lạ đời!
1905. Sinh rằng:
Thật có như lời,
Hồng nhan bạc mệnh một người nào vay!
Ngh́n xưa âu cũng thế này,
Từ bi âu liệu bớt tay mới vừa.
Tiểu thư rằng: ư trong tờ,
1910. Rắp
đem mệnh bạc xin nhờ cửa Không.
Thôi th́ thôi cũng chiều ḷng,
Cũng cho khỏi lụy trong ṿng bước ra.
Sẵn Quan âm các vườn ta,
Có cây trăm thước, có hoa bốn mùa.
1915. Có cổ thụ,
có sơn hồ,
Cho nàng ra đó giữ chùa chép kinh.
Tàng tàng trời mới b́nh minh,
Hương hoa, ngũ cúng, sắm sanh lễ thường.
Đưa nàng đến trước Phật
đường,
1920. Tam qui,
ngũ giới, cho nàng xuất gia.
áo xanh đổi lấy cà sa,
Pháp danh lại đổi tên ra Trạc Tuyền.
Sớm khuya sắm đủ dầu đèn,
Xuân, Thu, cắt sẵn hai tên hương trà.
1925. Nàng từ
lánh gót vườn hoa,
Dường gần rừng tía, dường xa bụi
hồng.
Nhân duyên đâu lại c̣n mong,
Khỏi điều thẹn phấn, tủi hồng
th́ thôi.
Phật tiền thảm lấp sầu vùi,
1930. Ngày pho thủ
tự, đêm nồi tâm hương.
Cho hay giọt nước cành dương,
Lửa ḷng tưới tắt mọi đường
trần duyên.
Nâu sồng từ trở màu thiền,
Sân thu trăng đă vài phen đứng đầu,
1935. Cửa thiền,
then nhặt, lưới mau,
Nói lời trước mặt, rời châu vắng
người.
Gác kinh viện sách đôi nơi,
Trong gang tấc lại gấp mười quan san.
Những là ngậm thở nuốt than,
1940. Tiểu
thư phải buổi vấn an về nhà.
Thừa cơ, sinh mới lẻn ra,
Xăm xăm đến mé vườn hoa với nàng.
Sụt sùi giở nỗi đoạn tràng,
Giọt châu tầm tă đẫm tràng áo xanh:
1945. Đă cam chịu
bạc với t́nh,
Chúa xuân để tội một ḿnh cho hoa!
Thấp cơ thua trí đàn bà,
Trông vào đau ruột nói ra ngại lời.
V́ ta cho lụy đến người,
1950. Cát lầm ngọc
trắng, thiệt đời xuân xanh!
Quản chi lên thác xuống ghềnh,
Cũng toan sống thác với t́nh cho xong.
Tông đường chút chửa cam ḷng,
Nghiến răng bẻ một chữ đồng làm
hai.
1955. Thẹn ḿnh
đá nát vàng phai,
Trăm thân dễ chuộc một lời được
sao?
Nàng rằng: Chiếc bách sóng đào,
Nổi ch́m cũng mặc lúc nào rủi may!
Chút thân quằn quại vũng lầy,
1960. Sống thừa
c̣n tưởng đến rày nữa sao?
Cũng liều một giọt mưa rào,
Mà cho thiên hạ trông vào cũng hay!
Xót v́ cầm đă bén dây,
Chẳng trăm năm cũng một ngày duyên ta.
1965. Liệu bài mở
cửa cho ra,
ấy là t́nh nặng ấy là ân sâu!
Sinh rằng: Riêng tưởng bấy lâu,
Ḷng người nham hiểm biết đâu mà lường.
Nữa khi giông tố phũ phàng,
1970. Thiệt
riêng đó cũng lại càng cực đây.
Liệu mà xa chạy cao bay,
ái ân ta có ngần này mà thôi!
Bâu giờ kẻ ngược người xuôi,
Biết bao giờ lại nối lời nước
non?
1975. Dẫu rằng
sông cạn đá ṃn,
Con tằm đến thác cũng c̣n vướng tơ!
Cùng nhau kể lể sau xưa,
Nói rồi lại nói, lời chưa hết lời.
Mặt trông tay chẳng nỡ rời,
1980. Hoa t́ đă
động tiếng người nẻo xa.
Nhận ngừng, nuốt tủi, lảng ra,
Tiểu thư đâu đă rẽ hoa bước vào.
Cười cười, nói nói ngọt ngào,
Hỏi: Chàng mới ở chốn nào lại chơi?
1985. Dối quanh
Sinh mới liệu lời:
T́m hoa quá bước, xem người viết kinh.
Khen rằng: Bút pháp đă tinh,
So vào với thiếp Lan đ́nh nào thua!
Tiếc thay lưu lạc giang hồ,
1990. Ngh́n vàng, thật
cũng nên mua lấy tài!
Thiền trà cạn chén hồng mai,
Thong dong nối gót thư trai cùng về.
Nàng càng e lệ ủ ê,
Rỉ tai, hỏi lại hoa t́ trước sau.
1995. Hoa rằng:
Bà đă đến lâu,
Rón chân đứng nép độ đâu nữa giờ.
Rành rành kẽ tóc chân tơ,
Mấy lời nghe hết đă dư tỏ tường.
Bao nhiêu đoạn khổ, t́nh thương,
2000. Nỗi ông vật
vă, nỗi nàng thở than.
Ngăn tôi đứng lại một bên,
Chán tai rồi mới bước lên trên lầu.
Nghe thôi kinh hăi xiết đâu:
Đàn bà thế ấy thấy âu một người!
2005. ấy mới
gan ấy mới tài,
Nghĩ càng thêm nỗi sởn gai rụng rời!
Người đâu sâu sắc nước đời,
Mà chàng Thúc phải ra người bó tay!
Thực tang bắt được dường này,
2010. Máu ghen ai
cũng chau mày nghiến răng.
Thế mà im chẳng đăi đằng,
Chào mời vui vẻ nói năng dịu dàng!
Giận dầu ra dạ thế thường,
Cười dầu mới thực khôn lường hiểm
sâu!
2015. Thân ta ta phải
lo âu,
Miệng hùm nọc rắn ở đâu chốn này!
Ví chăng chắp cánh cao bay,
Rào cây lâu cũng có ngày bẻ hoa!
Phận bèo bao quản nước sa,
2020. Lênh đênh
đâu nữa cũng là lênh đênh.
Chỉn e quê khách một ḿnh,
Tay không chưa dễ t́m vành ấm
no!
Nghĩ đi nghĩ lại quanh co,
Phật tiền sẵn có mọi đồ kim ngân.
2025. Bên ḿnh giắt
để hộ thân,
Lần nghe canh đă một phần trống ba.
Cất ḿnh qua ngọn tường hoa,
Lần đường theo bóng trăng tà về tây.
Trong quân có lúc vui vầy,
2290. Thong dong mới
kể sự ngày hàn vi:
Khi Vô Tích, khi Lâm Tri,
Nơi th́ lừa đảo, nời th́ xót
thương.
Tấm thân rày đă nhẹ nhàng,
Chút c̣n ân oán đôi đàng chưa xong.
2295. Từ Công
nghe nói thủy chung,
Bất b́nh nổi trận đùng đùng sấm vang.
Nghiêm quân tuyển tướng sẵn sàng,
Dưới cờ một lệnh vội vàng ruổi
sao.
Ba quân chỉ ngọn cờ đào,
2300. Đạo
ra Vô Tích, đạo vào Lâm Tri,
Mấy người phụ bạc xưa kia,
Chiếu danh tầm nă bắt về hỏi tra.
Lại sai lệnh tiễn truyền qua,
Giữ giàng họ Thúc một nhà cho yên.
2305. Mụ quản
gia, văi Giác Duyên,
Cũng sai lệnh tiễn đem tin rước mời.
Thệ sư kể hết mọi lời,
Ḷng ḷng cũng giận, người người chấp
uy!
Đạo trời báo phục chỉn ghê,
2310. Khéo thay! Một
mẻ tóm về đầy nơi,
Quân trung gươm lớn áo dài,
Vệ trong thị lập, cơ ngoài song phi.
Sẵn sàng tề chỉnh uy nghi,
Bác đồng chật đất, tinh kỳ rợp
sân.
2315. Trướng
hùm mở giữa trung quân,
Từ Công sánh với phu nhân cùng ngồi.
Tiên nghiêm trống chửa dứt hồi
Điểm danh trước dẫn chực ngoài cửa
viên.
Từ rằng: ân, oán hai bên,
2320. Mặc nàng xử
quyết báo đền cho minh
Nàng rằng: Nhờ cậy uy linh,
Hăy xin báo đáp ân t́nh cho phu.
Báo ân rồi sẽ trả thù.
Từ rằng: Việc ấy phó cho mặc nàng.
2325. Cho
gươm mời đến Thúc lang,
Mặt như chàm đổ, ḿnh giường giẽ
run.
Nàng rằng: Nghĩa trọng ngh́n non,
Lâm Tri người cũ, chàng c̣n nhớ không?
Sâm Thương chẳng vẹn chữ ṭng,
2330. Tại ai, há
dám phụ ḷng cố nhân?
Gấm trăm cuốn bạc ngh́n cân,
Tạ ḷng dễ xứng, báo ân gọi là!
Vợ chàng quỷ quái tinh ma,
Phen này kẻ cắp bà già gặp nhau!
2335. Kiến ḅ miệng
chén chưa lâu,
Mưu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa.
Thúc Sinh trông mặt bấy giờ,
Mồ hôi chàng đă như mưa ướt đầm.
Ḷng riêng mừng sợ khôn cầm,
2340. Sợ thay mà
lại mừng thầm cho ai.
Mụ già, sư trưởng thứ hai,
Thoắt đưa đến trước vội mời
lên trên:
Dắt tay mở mặt cho nh́n:
Hoa Nô kia với Trạc Tuyền cũng tôi.
2345. Nhớ khi lỡ
bước xẩy vời,
Non vàng chưa dễ đền bồi tấm
thương.
Ngh́n vàng gọi chút lễ thường,
Mà ḷng phiếu mẫu mấy vàng cho cân?
Hai người, trông mặt tần ngần,
2350. Nửa phần
khiếp sợ, nửa phần mừng vui.
Nàng rằng: Xin hăy dốn ngôi,
Xem cho rơ mặt, biết tôi báo thù!
Kíp truyền chư tướng hiến phù,
Lại đem các tích phạm tù hậu tra.
2355. Dưới
cờ, gươm tuốt nắp ra,
Chính danh thủ phạm tên là Hoạn Thư.
Thoạt trông nàng đă chào thưa:
Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây?
Đàn bà dễ có mấy tay,
2360. Đời
xưa mấy mặt đời này mấy gan?
Dễ dàng là thói hồng nhan,
Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều!
Hoạn Thư hồn lạc phách xiêu,
Khấu đầu dưới trướng, liệu
điều kêu ca.
2365. Rằng: Tôi
chút dạ đàn bà,
Ghen tuông th́ cũng người ta thường t́nh,
Nghĩ cho khi gác viết kinh,
Với khi khỏi cửa dứt t́nh chẳng theo.
Ḷng riêng riêng những kính yêu;
2370. Chồng
chung, chưa dễ ai chiều cho ai.
Trót ḷng gây việc chông gai,
C̣n nhờ lượng bể thương bài nào
chăng?
Khen cho: Thật đă nên rằng,
Khôn ngoan đến mực nói năng phải lời,
2375. Tha ra th́
cũng may đời,
Làm ra th́ cũng ra người nhỏ nhen.
Đă ḷng tri quá th́ nên,
Truyền quân lệnh xuống trường tiền tha
ngay.
Tạ ḷng lạy trước sân may,
2380. Cửa viên lại
dắt một dây dẫn vào,
Nàng rằng: Lồng lộng trời cao,
Hại nhân, nhân hại sự nào tại ta?
Trước là Bạc Hạnh, Bạc Bà,
Bên là Ưng, Khuyển, bên là Sở Khanh.
2385. Tú Bà cùng Mă
Giám Sinh,
Các tên tội ấy đáng t́nh c̣n sao?
Lệnh quân truyền xuống nội đao,
Thề sao th́ lại cứ sao gia h́nh,
Máu rơi thịt nát tan tành,
2390. Ai ai trông thấy
hồn kinh phách rời.
Cho hay muôn sự tại trời,
Phụ người, chẳng bơ khi người phụ
ta!
Mấy người bạc ác tinh ma,
Ḿnh làm ḿnh chịu kêu mà ai thương.
2395. Ba quân
đông mặt pháp trường,
Thanh thiên, bạch nhật rơ ràng cho coi.
Việc nàng báo phục vừa rồi,
Giác Duyên vội vă gởi lời từ qui.
Nàng rằng: Thiên tải nhất th́,
2400. Cố nhân
đă dễ mấy khi bàn hoàn.
Rồi đây bèo hợp mây tan,
Biết đâu hạc nội mây ngàn là đâu!
Sư rằng: Cũng chẳng bao lâu,
Trong năm năm lại gặp nhau đó mà.
2405. Nhớ ngày
hành cước phương xa,
Gặp sư Tam Hợp vốn là tiên tri.
Bảo cho hội ngộ chi kỳ,
Năm nay là một nữa th́ năm năm.
Mới hay tiền định chẳng lầm,
2410. Đă tin
điều trước ắt nhằm việc sau.
C̣n nhiều ân ái với nhau,
Cơ duyên nào đă hết đâu vội ǵ?
Nàng rằng: Tiền định tiên tri,
Lời sư đă dạy ắt th́ chẳng sai.
2415. Họa bao giờ
có gặp người,
V́ tôi cậy hỏi một lời chung thân.
Giác Duyên vâng dặn ân cần,
Tạ từ thoắt đă dời chân cơi ngoài.
Nàng từ ân oán rạch
ṛi,
2420. Bể oan
dường đă vơi vơi cạnh ḷng.
Tạ ân lạy trước Từ công:
Chút thân bồ liễu nào mong có rày!
Trộm nhờ sấm sét ra tay,
Tấc riêng như cất gánh đầy đổ
đi!
2425. Chạm
xương chép dạ xiết chi,
Dễ đem gan óc đền ngh́ trời mây!
Từ rằng: Quốc sĩ xưa nay,
Chọn người tri kỷ một ngày được
chăng?
Anh hùng tiếng đă gọi rằng,
2430. Giữa
đường dẫu thấy bất bằng mà tha!
Huống chi việc cũng việc nhà,
Lọ là thâm tạ mới là tri ân.
Xót nàng c̣n chút song thân,
Bấy nay kẻ Việt người Tần cách xa.
2435. Sao cho muôn dặm
một nhà,
Cho người thấy mặt là ta cam ḷng.
Vội truyền sửa tiệc quân trung,
Muôn binh ngh́n tướng hội đồng tẩy oan.
Thừa cơ trúc chẻ ngói tan,
2440. Binh uy từ
ấy sấm ran trong ngoài.
Triều đ́nh riêng một góc trời,
Gồm hai văn vơ rạch đôi sơn hà.
Đ̣i phen gió quét mưa sa,
Huyện thành đạp đổ năm ṭa cơi nam.
2445. Phong trần
mài một lưỡi gươm,
Những loài giá áo túi cơm sá ǵ!
Nghênh ngang một cơi biên thùy,
Thiếu ǵ cô quả, thiếu ǵ bá vương!
Trước cờ ai dám tranh cường,
2450. Năm
năm hùng cứ một phương hải tần.
Có quan tổng đốc trọng thần,
Là Hồ Tôn Hiến kinh luân gồm tài.
Đẩy xe vâng chỉ đặc sai,
Tiện nghi bát tiểu việc ngoài đổng nhung.
2455. Biết Từ
là đấng anh hùng,
Biết nàng cũng dự quân trung luận bàn.
Đóng quân làm chước chiêu an,
Ngọc vàng gấm vóc sai quan thuyết hàng.
Lại riêng một lễ với nàng,
2460. Hai tên thể
nữ ngọc vàng ngh́n cân.
Tin vào gởi trước trung quân,
Từ công riêng hăy mười phân hồ đồ.
Một tay gây dựng cơ đồ,
Bấy lâu bể Sở sông Ngô tung hoành!
2465. Bó thân về
với triều đ́nh,
Hàng thần lơ láo phận ḿnh ra đâu?
áo xiêm ràng buộc lấy nhau,
Vào luồn ra cúi công hầu mà chi?
Sao bằng riêng một biên thùy,
2470. Sức này
đă dễ làm ǵ được nhau?
Chọc trời khuấy nước mặc dầu,
Dọc ngang nào biết trên đầu có ai?
Nàng thời thật dạ tin người,
Lễ nhiều nói ngọt nghe lời dễ xiêu.
2475. Nghĩ ḿnh mặt
nước cánh bèo,
Đă nhiều lưu lạc lại nhiều gian truân.
Bằng nay chịu tiếng vương thần,
Thênh thênh đường cái thanh vân hẹp ǵ!
Công tư vẹn cả hai bề,
2480. Dần dà rồi
sẽ liệu về cố hương.
Cũng ngôi mệnh phụ đường đường,
Nở nang mày mặt rỡ ràng mẹ cha.
Trên v́ nước dưới v́ nhà,
Một là đắc hiếu hai là đắc trung.
2485. Chẳng
hơn chiếc bách giữa ḍng,
E dè sóng vỗ hăi hùng cỏ hoa.
Nhân khi bàn bạc gần xa,
Thừa cơ nàng mới bàn ra nói vào.
Rằng: Trong Thánh trạch dồi dào,
2490. Tưới
ra đă khắp thấm vào đă sâu.
B́nh thành công đức bấy lâu,
Ai ai cũng đội trên đầu xiết bao.
Ngẫm từ gây việc binh đao,
Đống xương Vô định đă cao bằng
đầu.
2495. Làm chi để
tiếng về sau,
Ngh́n năm ai có khen đâu Hoàng Sào!
Sao bằng lộc trọng quyền cao,
Công danh ai dứt lối nào cho qua?
Nghe lời nàng nói mặn mà,
2500. Thế công Từ
mới trở ra thế hàng.
Chỉnh nghi tiếp sứ vội vàng,
Hẹn kỳ thúc giáp quyết đường giải
binh.
Tin lời thành hạ yêu minh,
Ngọn cờ ngơ ngác trống canh trễ tràng.
2505. Việc binh
bỏ chẳng giữ giàng,
Vương sư ḍm đă tỏ tường thực
hư.
Hồ công quyết kế thừa cơ,
Lễ tiên binh hậu khắc cờ tập công.
Kéo cờ chiêu phủ tiên phong,
2510. Lễ nghi
dàn trước bác đồng phục sau.
Từ công hờ hững biết đâu,
Đại quan lễ phục ra đầu cửa viên.
Hồ công ám hiệu trận tiền,
Ba bề phát súng bốn bên kéo cờ.
2515.
Đương khi bất ư chẳng ngờ,
Hùm thiêng khi đă sa cơ cũng hèn!
Tử sinh liều giữa trận tiền,
Dạn dầy cho biết gan liền tướng quân!
Khí thiêng khi đă về thần,
2520. Nhơn
nhơn c̣n đứng chôn chân giữa ṿng!
Trơ như đá vững như đồng,
Ai lay chẳng chuyển ai rung chẳng dời.
Quan quân truy sát đuổi dài.
ầm ầm sát khí ngất trời ai đang.
2525. Trong hào ngoài
lũy tan hoang,
Loạn quân vừa dắt tay nàng đến nơi.
Trong ṿng tên đá bời bời,
Thấy Từ c̣n đứng giữa trời trơ
trơ.
Khóc rằng: Trí dũng có thừa,
2530. Bởi nghe lời
thiếp nên cơ hội này!
Mặt nào trông thấy nhau đây?
Thà liều sống thác một ngày với nhau!
Ḍng thu như dội cơn sầu,
Dứt lời nàng cũng gieo đầu một bên.
2535. Lạ thay
oan khí tương triền!
Nàng vừa phục xuống Từ liền ngă ra.
Quan quân kẻ lại người qua,
Xót nàng sẽ lại vực ra dần dần.
Đem vào đến trước trung quân,
2540. Hồ công thấy
mặt ân cần hỏi han.
Rằng: Nàng chút phận hồng nhan,
Gặp cơn binh cách nhiều nàn cũng thương!
Đă hay thành toán miếu đường,
Giúp công cũng có lời nàng mới nên.
2545. Bây giờ sự
đă vẹn tuyền,
Mặc ḷng nghĩ lấy muốn xin bề nào?
Nàng càng giọt ngọc tuôn dào,
Ngập ngừng mới gửi thấp cao sự ḷng.
Rằng: Từ là đấng anh hùng,
2550. Dọc ngang
trời rộng vẫy vùng bể khơi!
Tin tôi nên quá nghe lời,
Đem thân bách chiến làm tôi triều đ́nh.
Ngỡ là phu quư phụ vinh,
Ai ngờ một phút tan tành thịt xương!
2555. Năm
năm trời bể ngang tàng,
Đem ḿnh đi bỏ chiến trường như
không.
Khéo khuyên kể lấy làm công,
Kể bao nhiêu lại đau ḷng bấy nhiêu!
Xét ḿnh công ít tội nhiều,
2560. Sống thừa
tôi đă nên liều ḿnh tôi!
Xin cho tiện thổ một doi,
Gọi là đắp điếm cho người tử
sinh.
Hồ công nghe nói thương t́nh,
Truyền cho cảo táng di h́nh bên sông.
2565. Trong quân mở
tiệc hạ công,
Xôn xao tơ trúc hội đồng quân quan.
Bắt nàng thị yến dưới màn,
Dở say lại ép cung đàn nhặt tâu.
Một cung gió thảm mưa sầu,
2570. Bốn dây nhỏ
máu năm đầu ngón tay!
Ve ngâm vượn hót nào tày,
Lọt tai Hồ cũng nhăn mày rơi châu.
Hỏi rằng: Này khúc ở đâu?
Nghe ra muôn oán ngh́n sầu lắm thay!
2575. Thưa rằng:
Bạc mệnh khúc này,
Phổ vào đàn ấy những ngày c̣n thơ.
Cung cầm lựa những ngày xưa,
Mà gương bạc mệnh bây giờ là đây!
Nghe càng đắm ngắm càng say,
2580. Lạ cho mặt
sắt cũng ngây v́ t́nh!
Dạy rằng: Hương lửa ba sinh,
Dây loan xin nối cầm lành cho ai.
Thưa rằng: Chút phận lạc loài,
Trong ḿnh nghĩ đă có người thác oan.
2585. C̣n chi nữa
cánh hoa tàn,
Tơ ḷng đă dứt dây đàn Tiểu Lân.
Rộng thương c̣n mảnh hồng quần,
Hơi tàn được thấy gốc phần là may!
Hạ công chén đă quá say,
2590. Hồ công
đến lúc rạng ngày nhớ ra.
Nghĩ ḿnh phương diện quốc gia,
Quan trên nhắm xuống người ta trông vào.
Phải tuồng trăng gió hay sao,
Sự này biết tính thế nào được đây?
2595. Công nha vừa
buổi rạng ngày,
Quyết t́nh Hồ mới đoán ngay một bài.
Lệnh quan ai dám căi lời,
ép t́nh mới gán cho người thổ quan.
Ông tơ thực nhẽ đa đoan!
2600. Xe tơ sao
khéo vơ quàng vơ xiên?
Kiệu hoa áp thẳng xuống thuyền,
Lá màn rủ thấp ngọn đèn khêu cao.
Nàng càng ủ liễu phai đào,
Trăm phần nào có phần nào phần tươi?
2605. Đành thân
cát lấp sóng vùi,
Cướp công cha mẹ thiệt đời thông minh!
Chân trời mặt bể lênh đênh,
Nắm xương biết gởi tử sinh chốn
nào,
Duyên đâu ai dứt tơ đào,
2610. Nợ
đâu ai đă dắt vào tận tay!
Thân sao thân đến thế này?
C̣n ngày nào cũng dư ngày ấy thôi!
Đă không biết sống là vui,
Tấm thân nào biết thiệt tḥi là thương!
2615. Một ḿnh
cay đắng trăm đường,
Thôi th́ nát ngọc tan vàng th́ thôi!
Mảnh trăng đă gác non đoài,
Một ḿnh luống những đứng ngồi
chưa xong.
Triều đâu nổi tiếng đùng đùng,
2620. Hỏi ra mới
biết rằng sông Tiền đường.
Nhớ lời thần mộng rơ ràng,
Này thôi hết kiếp đoạn trường là
đây!
Đạm Tiên nàng nhé có hay!
Hẹn ta th́ đợi dưới này rước ta.
2625. Dưới
đèn sẵn bức tiên hoa,
Một thiên tuyệt bút gọi là để sau.
Cửa bồng vội mở rèm châu,
Trời cao sông rộng một màu bao la.
Rằng: Từ công hậu đăi ta,
2630. Chút v́ việc
nước mà ra phụ ḷng.
Giết chồng mà lại lấy chồng,
Mặt nào c̣n đứng ở trong cơi đời?
Thôi th́ một thác cho rồi,
Tấm ḷng phó mặc trên trời dưới sông!
2635. Trông vời
con nước mênh mông,
Đem ḿnh gieo xuống giữa ḍng Trường Giang.
Thổ quan theo vớt vội vàng,
Thời đà đắm ngọc ch́m hương mất
rồi!
Thương thay cũng một kiếp người,
2640. Hại thay
mang lấy sắc tài làm chi!
Những là oan khổ lưu ly,
Chờ cho hết kiếp c̣n ǵ là thân!
Mười lăm năm bấy nhiêu lần,
Làm gương cho khách hồng quần thử soi!
2645. Đời
người đến thế th́ thôi,
Trong cơ âm cực dương hồi khốn hay.
Mấy người hiếu nghĩa xưa nay,
Trời làm chi đến lâu ngày càng thương!
Giác Duyên từ tiết giă màng,
2650. Đeo bầu
quảy níp rộng đường vân du.
Gặp bà Tam Hợp đạo cô,
Thong dong hỏi hết nhỏ to sự nàng:
Người sao hiếu nghĩa đủ đường,
Kiếp sao rặt những đoạn trường thế
thôi?
2655. Sư rằng:
Phúc họa đạo trời,
Cỗi nguồn cũng ở ḷng người mà ra.
Có trời mà cũng tại ta,
Tu là cơi phúc t́nh là dây oan.
Thúy Kiều sắc sảo khôn ngoan,
2660. Vô duyên là phận
hồng nhan đă đành,
Lại mang lấy một chữ t́nh,
Khư khư ḿnh buộc lấy ḿnh vào trong.
Vậy nên những chốn thong dong,
ở không yên ổn ngồi không vững vàng.
2665. Ma đưa
lối quỷ đem đường,
Lại t́m những chốn đoạn trường mà
đi.
Hết nạn ấy đến nạn kia,
Thanh lâu hai lượt thanh y hai lần.
Trong ṿng giáo dựng gươm trần,
2670. Kề
răng hùm sói gởi thân tôi đ̣i.
Giữa ḍng nước dẫy sóng dồi,
Trước hàm rồng cá gieo mồi thuỷ tinh.
Oan kia theo măi với t́nh,
Một ḿnh ḿnh biết một ḿnh ḿnh hay.
2675. Làm cho sống
đọa thác đầy,
Đoạn trường cho hết kiếp này mới
thôi!
Giác Duyên nghe nói rụng rời:
Một đời nàng nhé thương ôi c̣n ǵ!
Sư rằng: Song chẳng hề chi,
2680. Nghiệp
duyên cân lại nhắc đi c̣n nhiều.
Xét trong tội nghiệp Thúy Kiều,
Mắc điều t́nh ái khỏi điều tà dâm,
Lấy t́nh thâm trả nghĩa thâm,
Bán ḿnh đă động hiếu tâm đến trời!
2685. Hại một
người cứu muôn người,
Biết đường khinh trọng biết lời
phải chăng.
Thửa công đức ấy ai bằng?
Túc khiên đă rửa lâng lâng sạch rồi!
Khi nên trời cũng chiều người,
2690. Nhẹ nhàng
nợ trước đền bồi duyên sau.
Giác Duyên dù nhớ nghĩa nhau,
Tiền đường thả một bè lau rước
người.
Trước sau cho vẹn một lời,
Duyên ta mà cũng phúc trời chi không!
2695. Giác Duyên nghe
nói mừng ḷng,
Lân la t́m thú bên sông Tiền đường,
Đánh tranh chụm nóc thảo đường,
Một gian nước biếc mây vàng chia đôi.
Thuê năm ngư phủ hai người,
2700. Đóng thuyền
chực bến kết chài giăng sông.
Một ḷng chẳng quảng mấy công,
Khéo thay gặp gỡ cũng trong chuyển vần!
Kiều từ gieo xuống duềnh ngân,
Nước xuôi bỗng đă trôi dần tận
nơi.
2705. Ngư ông kéo
lưới vớt người,
Ngẫm lời Tam Hợp rơ mười chẳng ngoa!
Trên mui lướt mướt áo là,
Tuy dầm hơi nước chưa ḷa bóng
gương.
Giác Duyên nhận thật mặt nàng,
2710. Nàng c̣n thiêm
thiếp giấc vàng chưa phai.
Mơ màng phách quế hồn mai,
Đạm Tiên thoắt đă thấy người ngày
xưa.
Rằng: Tôi đă có ḷng chờ,
Mất công mười mấy năm thừa ở
đây.
2715. Chị sao phận
mỏng phúc dày,
Kiếp xưa đă vậy ḷng này dễ ai!
Tâm thành đă thấu đến trời,
Bán ḿnh là hiếu cứu người là nhân.
Một niềm v́ nước v́ dân,
2720. Âm công cất
một đồng cân đă già!
Đoạn trường sổ rút tên ra,
Đoạn trường thơ phải đưa mà trả
nhau.
C̣n nhiều hưởng thụ về lâu,
Duyên xưa tṛn trặn phúc sau dồi dào!
2725. Nàng nghe ngơ
ngẩn biết sao,
Trạc Tuyền! nghe tiếng gọi vào bên tai.
Giật ḿnh thoắt tỉnh giấc mai,
Bâng khuâng nào đă biết ai mà nh́n.
Trong thuyền nào thấy Đạm Tiên,
2730. Bên ḿnh chỉ
thấy Giác Duyên ngồi kề.
Thấy nhau mừng rỡ trăm bề,
Dọn thuyền mới rước nàng về thảo
lư.
Một nhà chung chạ sớm trưa,
Gió trăng mát mặt muối dưa chay ḷng.
2735. Bốn bề
bát ngát mênh mông,
Triều dâng hôm sớm mây lồng trước sau.
Nạn xưa trút sạch lầu lầu,
Duyên xưa chưa dễ biết đâu chốn này.
Nỗi nàng tai nạn
đă đầy,
2740. Nỗi chàng
Kim Trọng bấy chầy mới thương.
Từ ngày muôn dặm phù tang,
Nửa năm ở đất Liêu dương lại
nhà.
Vội sang vườn Thúy ḍ la,
Nh́n phong cảnh cũ nay đà khác xưa.
2745. Đầy
vườn cỏ mọc lau thưa,
Song trăng quạnh quẽ vách mưa ră rời.
Trước sau nào thấy bóng người,
Hoa đào năm ngoái c̣n cười gió đông.
Xập xè én liệng lầu không,
2750. Cỏ lan mặt
đất rêu phong dấu giày.
Cuối tường gai góc mọc đầy,
Đi về này những lối này năm xưa.
Chung quanh lặng ngắt như tờ,
Nỗi niềm tâm sự bây giờ hỏi ai?
2755. Láng giềng
có kẻ sang chơi,
Lân la sẽ hỏi một hai sự t́nh.
Hỏi ông ông mắc tụng đ́nh,
Hỏi nàng nàng đă bán ḿnh chuộc cha.
Hỏi nhà nhà đă dời xa,
2760. Hỏi chàng
Vương với cùng là Thúy Vân.
Đều là sa sút khó khăn,
May thuê viết mướn kiếm ăn lần hồi.
Điều đâu sét đánh lưng trời,
Thoắt nghe chàng thoắt rụng rời xiết bao!
2765. Vội han di
trú nơi cao,
Đánh đường chàng mới t́m vào tận
nơi.
Nhà tranh vách đất tả tơi,
Lau treo rèm nát trúc cài phên thưa.
Một sân đất cỏ dầm mưa,
2770. Càng ngao ngán nỗi
càng ngơ ngẩn đường!
Đánh liều lên tiếng ngoài tường,
Chàng Vương nghe tiếng vội vàng chạy ra.
Dắt tay vội rước vào nhà,
Mái sau viên ngoại ông bà ra ngay.
2775. Khóc than kể
hết niềm tây:
Chàng ôi biết nỗi nước này cho chưa?
Kiều nhi phận mỏng như tờ,
Một lời đă lỗi tóc tơ với chàng!
Gặp cơn gia biến lạ dường,
2780. Bán ḿnh nó phải
t́m đường cứu cha.
Dùng dằng khi bước chân ra,
Cực trăm ngh́n nỗi dặn ba bốn lần.
Trót lời hẹn với lang quân,
Mượn con em nó Thúy Vân thay lời.
2785. Gọi là trả
chút nghĩa người,
Sầu này dằng dặc muôn đời chưa quên!
Kiếp này duyên đă phụ duyên,
Dạ đài c̣n biết sẽ đền lai sinh.
Mấy lời kư chú đinh ninh,
2790. Ghi ḷng để
dạ cất ḿnh ra đi.
Phận sao bạc bấy Kiều nhi!
Chàng Kim về đó con th́ đi đâu?
Ông bà càng nói càng đau,
Chàng càng nghe nói càng dàu như dưa.
2795. Vật ḿnh vẫy
gió tuôn mưa,
Dầm dề giọt ngọc thẫn thờ hồn
mai!
Đau đ̣i đoạn ngất đ̣i thôi,
Tỉnh ra lại khóc khóc rồi lại mê.
Thấy chàng đau nỗi biệt ly,
2800. Nhẫn ngừng
ông mới vỗ về giải khuyên:
Bây giờ ván đă đóng thuyền,
Đă đành phận bạc khôn đền t́nh chung!
Quá thương chút nghĩa đèo ḅng,
Ngh́n vàng thân ấy dễ ḥng bỏ sao?
2805. Dỗ dành
khuyên giải trăm chiều,
Lửa phiền càng dập càng khêu mối phiền.
Thề xưa giở đến kim hoàn,
Của xưa lại giở đến đàn với
hương.
Sinh càng trông thấy càng thương.
2810. Gan càng tức
tối ruột càng xót xa.
Rằng: Tôi trót quá chân ra,
Để cho đến nỗi trôi hoa dạt bèo.
Cùng nhau thề thốt đă nhiều,
Những điều vàng đá phải điều nói
không!
2815. Chưa
chăn gối cũng vợ chồng,
Ḷng nào mà nỡ dứt ḷng cho đang?
Bao nhiêu của mấy ngày đàng,
C̣n tôi tôi một gặp nàng mới thôi!
Nỗi thương nói chẳng hết lời,
2820. Tạ từ
sinh mới sụt sùi trở ra.
Vội về sửa chốn vườn hoa,
Rước mời viên ngoại ông bà cùng sang.
Thần hôn chăm chút lễ thường,
Dưỡng thân thay tấm ḷng nàng ngày xưa.
2825. Đinh ninh
mài lệ chép thơ,
Cắt người t́m tơi đưa tờ nhắn nhe.
Biết bao công mướn của thuê,
Lâm thanh mấy độ đi về dặm khơi.
Người một nơi hỏi một nơi,
2830. Mênh mông nào biết
bể trời nơi nao?
Sinh càng thảm thiết khát khao,
Như nung gan sắt như bào ḷng son.
Ruột tằm ngày một héo don,
Tuyết sương ngày một hao ṃn h́nh ve.
2835. Thẩn thờ
lúc tỉnh lúc mê,
Máu theo nước mắt hồn ĺa chiêm bao.
Xuân huyên lo sợ biết bao,
Quá ra khi đến thế nào mà hay!
Vội vàng sắm sửa chọn ngày,
2840. Duyên Vân sớm
đă se dây cho chàng.
Người yểu điệu kẻ văn
chương,
Trai tài gái sắc xuân đương vừa th́,
Tuy rằng vui chữ vu quy,
Vui nào đă cất sầu kia được nào!
2845. Khi ăn ở
lúc ra vào,
Càng âu duyên mới càng dào t́nh xưa.
Nỗi nàng nhớ đến bao giờ,
Tuôn châu đ̣i trận ṿ tơ trăm ṿng.
Có khi vắng vẻ thư pḥng,
2850. Đốt
ḷ hương giở phím đồng ngày xưa.
Bẻ bai rủ rỉ tiếng tơ,
Trầm bay nhạt khói gió đưa lay rèm.
Dường như bên nóc trước thềm,
Tiếng kiều đồng vọng bóng xiêm mơ màng,
2855. Bởi ḷng tạc
đá ghi vàng,
Tưởng nàng nên lại thấy nàng về đây.
Những là phiền muộn đêm ngày,
Xuân thu biết đă đổi thay mấy lần?
Chế khoa gặp hội trường văn.
2860. Vương,
Kim cùng chiếm bảng xuân một ngày.
Cửa trời rộng mở đường mây,
Hoa chào ngơ hạnh hương bay dặm phần.
Chàng Vương nhớ đến xa gần,
Sang nhà Chung lăo tạ ân chu tuyền.
2865. T́nh xưa ân
trả nghĩa đền,
Gia thân lại mới kết duyên Châu Trần.
Kim từ nhẹ bước thanh vân,
Nỗi nàng càng nghĩ xa gần càng thương.
ấy ai dặn ngọc thề vàng,
2870. Bây giờ
kim mă ngọc đường với ai?
Ngọn bèo chân sóng lạc loài,
Nghĩ ḿnh vinh hiển thương người lưu
ly.
Vâng ra ngoại nhậm Lâm truy,
Quan san ngh́n dặm thê nhi một đoàn.
2875. Cầm
đường ngày tháng thanh nhàn,
Sớm khuya tiếng hạc tiếng đàn tiêu dao.
Pḥng xuân trướng rủ hoa đào,
Nàng Vân nằm bỗng chiêm bao thấy nàng.
Tỉnh ra mới rỉ cùng chàng,
2880. Nghe lời
chàng cũng hai đường tin nghi.
Họ Lâm thanh với Lâm truy,
Khác nhau một chữ hoặc khi có lầm.
Trong cơ thanh khí tương tầm,
ở đây hoặc có giai âm chăng là?
2885. Thăng
đường chàng mới hỏi tra,
Họ Đô có kẻ lại già thưa lên:
Sự này đă ngoại mười niên,
Tôi đà biết mặt biết tên rành rành.
Tú bà cùng Mă Giám sinh,
2890. Đi mua
người ở Bắc kinh đưa về.
Thúy Kiều tài sắc ai b́,
Có nghề đàn lại đủ nghề văn
thơ.
Kiên trinh chẳng phải gan vừa,
Liều ḿnh thế ấy phải lừa thế kia.
2895. Phong trần
chịu đă ê chề,
Tơ duyên sau lại xe về Thúc lang.
Phải tay vợ cả phũ phàng,
Bắt về Vô tích toan đường bẻ hoa.
Rứt ḿnh nàng phải trốn ra,
2900. Chẳng may
lại gặp một nhà Bạc kia.
Thoắt buôn về thoắt bán đi,
Mây trôi bèo nổi thiếu ǵ là nơi!
Bỗng đâu lại gặp một người,
Hơn đời trí dũng nghiêng trời uy linh.
2905. Trong tay
mười vạn tinh binh,
Kéo về đóng chật một thành Lâm truy.
Tóc tơ các tích mọi khi,
Oán th́ trả oán ân th́ trả ân.
Đă nên có nghĩa có nhân,
2910. Trước
sau trọn vẹn xa gần ngợi khen.
Chưa từng được họ được
tên,
Sự này hỏi Thúc sinh viên mới tường.
Nghe lời đô nói rơ ràng,
Tức th́ đưa thiếp mời chàng Thúc sinh.
2915. Nỗi nàng hỏi
hết phân minh,
Chồng con đâu tá tính danh là ǵ?
Thúc rằng: Gặp buổi loạn ly,
Trong quân tôi hỏi thiếu ǵ tóc tơ.
Đại vương tên Hải họ Từ,
2920. Đánh quen
trăm trận sức dư muôn ngườị
Gặp nàng khi ở châu Thai,
Lạ ǵ quốc sắc thiên tài phải duyên.
Vẫy vùng trong bấy nhiêu niên,
Làm nên động địa kinh thiên đùng đùng.
2925. Đại
quân đồn đóng cơi đông,
Về sau chẳng biết vân mồng làm sao.
Nghe tường ngành ngọn tiêu hao,
Ḷng riêng chàng luống lao đao thẫn thờ.
Xót thay chiếc lá bơ vơ,
2930. Kiếp trần
biết giũ bao giờ cho xong?
Hoa trôi nước chảy xuôi ḍng,
Xót thân ch́m nỗi đau ḷng hợp tan!
Lời xưa đă lỗi muôn vàn,
Mảnh hương c̣n đó phím đàn c̣n đây,
2935. Đàn cầm
khéo ngẩn ngơ dây,
Lửa hương biết có kiếp này nữa thôi?
B́nh bồng c̣n chút xa xôi,
Đỉnh chung sao nỡ ăn ngồi cho an!
Rắp mong treo ấn từ quan,
2940. Mấy sông
cũng lội mấy ngàn cũng pha.
Dấn ḿnh trong án can qua,
Vào sinh ra tử họa là thấy nhau.
Nghĩ điều trời thẳm vực sâu,
Bóng chim tăm cá biết đâu mà nh́n!
2945. Những là nấn
ná đợi tin,
Nắng mưa biết đă mấy phen đổi dờỉ
Năm mây bỗng thấy chiếu trời,
Khâm ban sắc chỉ đến nơi rành rành.
Kim th́ cải nhậm Nam b́nh,
2950. Chàng
Vương cũng cải nhậm thành Châu
dương.
Sắm xanh xe ngựa vội vàng,
Hai nhà cùng thuận một đường phó quan.
Xảy nghe thế giặc đă tan,
Sóng êm Phúc kiến lửa tàn Chiếc giang.
2955. Được
tin Kim mới rủ Vương,
Tiện đường cùng lại t́m nàng sau xưa.
Hàng Châu đến đó bây giờ,
Thật tin hỏi được tóc tơ rành rành.
Rằng: Ngày hôm nọ giao binh,
2960. Thất
cơ Từ đă thu linh trận tiền.
Nàng Kiều công cả chẳng đền,
Lệnh quan lại bắt ép duyên thổ tù.
Nàng đà gieo ngọc trầm châu,
Sông Tiền đường đó ấy mồ hồng
nhan!
2965. Thương
ôi! không hợp mà tan,
Một nhà vinh hiển riêng oan một nàng!
Chiêu hồn thiết vị lễ thường,
Giải oan lập một đàn tràng bên sông.
Ngọn triều non bạc trùng trùng,
2970. Vời trông
c̣n tưởng cánh hồng lúc gieo.
T́nh thâm bể thảm lạ điều,
Nào hồn tinh vệ biết theo chốn nào?
Cơ duyên đâu bỗng
lạ sao,
Giác Duyên đâu bỗng t́m vào đến nơi.
2975. Trông lên linh vị
chữ bài,
Thất kinh mới hỏi: Những người
đâu ta?
Với nàng thân thích gần xa,
Người c̣n sao bỗng làm ma khóc người?
Nghe tin ngơ ngác rụng rời,
2980. Xúm quanh kể
lể rộn lời hỏi tra:
Này chồng này mẹ này cha,
Này là em ruột này là em dâu.
Thật tin nghe đă bấy lâu,
Pháp sư dạy thế sự đâu lạ thường!
2985. Sư rằng:
Nhân quả với nàng,
Lâm truy buổi trước Tiền đường buổi
sau.
Khi nàng gieo ngọc trầm châu,
Đón nhau tôi đă gặp nhau rước về,
Cùng nhau nương cửa bồ đề,
2990. Thảo am
đó cũng gần kề chẳng xa.
Phật tiền ngày bạc lân la,
Đăm đăm nàng cũng nhớ nhà khôn khuây.
Nghe tin nở mặt nở mày,
Mừng nào lại quá mừng này nữa chăng?
2995. Từ phen
chiếc lá ĺa rừng,
Thăm t́m luống những liệu chừng nước
mây.
Rơ ràng hoa rụng hương bay,
Kiếp sau họa thấy kiếp này hẳn thôi.
Minh dương đôi ngả chắc rồi,
3000. Cơi trần
mà lại thấy người cửu nguyên!
Cùng nhau lạy tạ Giác Duyên,
Bộ hành một lũ theo liền một khi.
Bẻ lau vạch cỏ t́m đi,
T́nh thâm luống hăy hồ nghi nửa phần.
3005. Quanh co theo dải
giang tân,
Khỏi rừng lau đă tới sân Phật đường.
Giác Duyên lên tiếng gọi nàng,
Buồng trong vội dạo sen vàng bước ra.
Trông xem đủ mặt một nhà:
3010. Xuân già c̣n khỏe
huyên già c̣n tươi.
Hai em phương trưởng ḥa hai,
Nọ chàng Kim đó là người ngày xưa!
Tưởng bây giờ là bao giờ,
Rơ ràng mở mắt c̣n ngờ chiêm bao!
3015. Giọt châu
thánh thót quẹn bào,
Mừng mừng tủi tủi xiết bao là t́nh!
Huyên già dưới gối gieo ḿnh,
Khóc than ḿnh kể sự t́nh đầu đuôi:
Từ con lưu lạc quê người,
3020. Bèo trôi sóng vỗ
chốc mười lăm năm!
Tính rằng sông nước cát lầm,
Kiếp này ai lại c̣n cầm gặp đây!
ông bà trông mặt cầm tay,
Dung quang chẳng khác chi ngày bước ra.
3025. Bấy chầy
dăi nguyệt dầu hoa,
Mười phần xuân có gầy ba bốn phần.
Nỗi mừng biết lấy chi cân?
Lời tan hợp chuyện xa gần thiếu đâu!
Hai em hỏi trước han sau,
3030. Đứng
trông chàng cũng trở sầu làm tươi.
Quây nhau lạy trước Phật đài,
Tái sinh trần tạ ḷng người từ bi.
Kiệu hoa giục giă tức th́,
Vương ông dạy rước cùng về một
nơi.
3035. Nàng rằng:
Chút phận hoa rơi,
Nửa đời nếm trải mọi mùi đắng
cay.
Tính rằng mặt nước chân mây,
Ḷng nào c̣n tưởng có rày nữa không?
Được rày tái thế tương phùng.
3040. Khát khao
đă thỏa tấm ḷng lâu nay!
Đă đem ḿnh bỏ am mây,
Tuổi này gởi với cỏ cây cũng vừạ
Mùi thiền đă bén muối dưa,
Màu thiền ăn mặc đă ưa nâu sồng.
3045. Sự đời
đă tắt lửa ḷng,
C̣n chen vào chốn bụi hồng làm chi!
Dở dang nào có hay ǵ,
Đă tu tu trót quá th́ th́ thôi!
Trùng sinh ân nặng bể trời,
3050. Ḷng nào nỡ
dứt nghĩa người ra đi?
ông rằng: Bỉ thử nhất th́,
Tu hành th́ cũng phải khi ṭng quyền.
Phải điều cầu Phật cầu Tiên,
T́nh kia hiếu nọ ai đền cho đây?
3055. Độ
sinh nhờ đức cao dày,
Lập am rồi sẽ rước thầy ở chung.
Nghe lời nàng cũng chiều ḷng,
Giă sư giă cảnh đều cùng bước ra.
Một nhà về đến quan nha,
3060. Đoàn viên vội
mở tiệc hoa vui vầy.
Tàng tàng chén cúc dở say,
Đứng lên Vân mới giăi bày một hai.
Rằng: Trong tác hợp cơ trời.
Hai bên gặp gỡ một lời kết giao.
3065. Gặp
cơn b́nh địa ba đào,
Vậy đem duyên chị buộc vào cho em.
Cũng là phận cải duyên kim,
Cũng là máu chảy ruột mềm chớ sao?
Những là rày ước mai ao,
3070. Mười
lăm năm ấy biết bao nhiêu t́nh!
Bây giờ gương vỡ lại lành,
Khuôn thiêng lừa lọc đă dành có nơi.
C̣n duyên may lại c̣n người,
C̣n vầng trăng bạc c̣n lời nguyền xưa.
3075. Quả mai ba
bảy đương vừa,
Đào non sớm liệu xe tơ kịp th́.
Dứt lời nàng vội gạt đi:
Sự muôn năm cũ kể chi bây giờ?
Một lời tuy có ước xưa,
3080. Xét ḿnh dăi gió
dầu mưa đă nhiều.
Nói càng hổ thẹn trăm chiều,
Thà cho ngọn nước thủy triều chảy
xuôi!
Chàng rằng: Nói cũng lạ đời,
Dẫu ḷng kia vậy c̣n lời ấy sao?
3085. Một lời
đă trót thâm giao,
Dưới dày có đất trên cao có trời!
Dẫu rằng vật đổi sao dời,
Tử sinh phải giữ lấy lời tử sinh!
Duyên kia có phụ chi t́nh,
3090. Mà toan sẻ
gánh chung t́nh làm hai?
Nàng rằng: Gia thất duyên hài,
Chút ḷng ân ái ai ai cũng ḷng.
Nghĩ rằng trong đạo vợ chồng,
Hoa thơm phong nhị trăng ṿng tṛn gương.
3095. Chữ trinh
đáng giá ngh́n vàng,
Đuốc hoa chẳng thẹn với chàng mai xưa.
Thiếp từ ngộ biến đến giờ.
Ong qua bướm lại đă thừa xấu xa.
Bấy chầy gió táp mưa sa.
3100. Mấy
trăng cũng khuyết mấy hoa cũng tàn.
C̣n chi là cái hồng nhan,
Đă xong thân thế c̣n toan nỗi nào?
Nghĩ ḿnh chẳng hổ ḿnh sao,
Dám đem trần cấu dự vào bố kinh!
3105. Đă hay
chàng nặng v́ t́nh,
Trông hoa đèn chẳng thẹn ḿnh lắm ru!
Từ rày khép cửa pḥng thu,
Chẳng tu th́ cũng như tu mới là!
Chàng dù nghĩ đến t́nh xa,
3110. Đem t́nh cầm
sắt đổi ra cầm cờ.
Nói chi kết tóc xe tơ,
Đă buồn cả ruột mà dơ cả đời!
Chàng rằng: Khéo nói nên lời,
Mà trong lẽ phải có người có ta!
3115. Xưa nay
trong đạo đàn bà,
Chữ trinh kia cũng có ba bảy đường,
Có khi biến có khi thường,
Có quyền nào phải một đường chấp
kinh.
Như nàng lấy hiếu làm trinh,
3120. Bụi nào
cho đục được ḿnh ấy vay?
Trời c̣n để có hôm nay,
Tan sương đầu ngơ vén mây giữa trời.
Hoa tàn mà lại thêm tươi,
Trăng tàn mà lại hơn mười rằm xưa.
3125. Có điều
chi nữa mà ngờ,
Khách qua đường để hững hờ chàng
Tiêu!
Nghe chàng nói đă hết điều,
Hai thân th́ cũng quyết theo một bài.
Hết lời khôn lẽ chối lời,
3130. Cúi đầu
nàng những vắn dài thở than.
Nhà vừa mở tiệc đoàn viên,
Hoa soi ngọn đuốc hồng chen bức là.
Cùng nhau giao bái một nhà,
Lễ đà đủ lễ đôi đà xứng
đôi.
3135. Động
pḥng d́u dặt chén mồi,
Bâng khuâng duyên mới ngậm ngùi t́nh xưa.
Những từ sen ngó đào tơ,
Mười lăm năm mới bây giờ là đây!
T́nh duyên ấy hợp tan này,
3140. Bi hoan mấy
nỗi đêm chầy trăng cao.
Canh khuya bức gấm rủ thao,
Dưới đèn tỏ rạng má đào thêm xuân.
T́nh nhân lại gặp t́nh nhân,
Hoa xưa ong cũ mấy phân chung t́nh.
3145. Nàng rằng:
Phận thiếp đă đành,
Có làm chi nữa cái ḿnh bỏ đi!
Nghĩ chàng nghĩa cũ t́nh ghi,
Chiều ḷng gọi có xướng tùy mảy may.
Riêng ḷng đă thẹn lắm thay,
3150. Cũng
đà mặt dạn mày dày khó coi!
Những như âu yếm vành ngoài,
C̣n toan mở mặt với người cho qua.
Lại như những thói người ta,
Vớt hương dưới đất bẻ hoa cuối
mùa.
3155. Khéo là giở
nhuốc bày tṛ,
C̣n t́nh đâu nữa là thù đấy thôi!
Người yêu ta xấu với người,
Yêu nhau th́ lại bằng mười phụ nhau!
Cửa nhà dù tính về sau,
3160. Th́ c̣n em
đó lọ cầu chị đây.
Chữ trinh c̣n một chút này,
Chẳng cầm cho vững lại giày cho tan!
C̣n nhiều ân ái chan chan,
Hay ǵ vầy cánh hoa tàn mà chơi?
3165. Chàng rằng:
Gắn bó một lời,
Bỗng không cá nước chim trời lỡ nhau.
Xót người lưu lạc bấy lâu,
Tưởng thề thốt nặng nên đau đớn
nhiều!
Thương nhau sinh tử đă liều,
3170. Gặp nhau
c̣n chút bấy nhiêu là t́nh.
Chừng xuân tơ liễu c̣n xanh,
Nghĩ rằng chưa thoát khỏi vành ái ân.
Gương trong chẳng chút bụi trần,
Một lời quyết hẳn muôn phần kính thêm!
3175. Bấy lâu
đáy bể ṃ kim,
Là nhiều vàng đá phải t́m trăng hoa?
Ai ngờ lại họp một nhà,
Lọ là chăn gối mới ra sắt cầm!
Nghe lời sửa áo cài trâm,
3180. Khấu
đầu lạy tạ cao thâm ngh́n trùng:
Thân tàn gạn đục khơi trong,
Là nhờ quân tử khác ḷng người ta.
Mấy lời tâm phúc ruột rà,
Tương tri dường ấy mới là
tương tri!
3185. Chở che
đùm bọc thiếu chi,
Trăm năm danh tiết cũng v́ đêm nay!
Thoắt thôi tay lại cầm tay,
Càng yêu v́ nết càng say v́ t́nh.
Thêm nến giá nối hương b́nh,
3190. Cùng nhau lại
chuốc chén quỳnh giao hoan.
T́nh xưa lai láng khôn hàn,
Thong dong lại hỏi ngón đàn ngày xưa.
Nàng rằng: V́ mấy đường tơ,
Lầm người cho đến bây giờ mới
thôi!
3195. ăn năn
th́ sự đă rồi!
Nể ḷng người cũ vâng lời một phen.
Phím đàn d́u dặt tay tiên,
Khói trầm cao thấp tiếng huyền gần xa.
Khúc đâu đầm ấm dương ḥa,
3200. Ấy là hồ
điệp hay là Trang sinh.
Khúc đâu êm ái xuân t́nh,
Ấy hồn Thục Đế hay ḿnh đỗ quyên?
Trong sao châu nhỏ duềnh quyên,
Ấm sao hạt ngọc Lam Điền mới
đông!
3205. Lọt tai
nghe suốt năm cung,
Tiếng nào là chẳng năo nùng xôn xao.
Chàng rằng: Phổ ấy tay nào,
Xưa sao sầu thảm nay sao vui vầy?
Tẻ vui bởi tại ḷng này,
3210. Hay là khổ
tận đến ngày cam lai?
Nàng rằng: Ví chút nghề chơi,
Đoạn trường tiếng ấy hại người
bấy lâu!
Một phen tri kỷ cùng nhau,
Cuốn dây từ đấy về sau cũng chừa.
3215. Chuyện tṛ
chưa cạn tóc tơ,
Gà đà gáy sáng trời vừa rạng đông.
T́nh riêng chàng lại nói ṣng,
Một nhà ai cũng lạ lùng khen lao.
Cho hay thục nữ chí cao,
3220. Phải
người tối mận sớm đào như ai?
Hai t́nh vẹn vẽ ḥa hai,
Chẳng trong chăn gối cũng ngoài cầm thơ.
Khi chén rượu khi cuộc cờ,
Khi xem hoa nở khi chờ trăng lên.
3225. Ba sinh đă
phỉ mười nguyền,
Duyên đôi lứa cũng là duyên bạn bầy.
Nhớ lời lập một am mây,
Khiến người thân thích rước thầy Giác
Duyên.
Đến nơi đóng cửa cài then,
3230. Rêu trùm kẻ
ngạch cỏ len mái nhà,
Sư đà hái thuốc phương xa,
Mây bay hạc lánh biết là t́m đâu?
Nặng v́ chút nghĩa bấy lâu,
Trên am cứ giữ hương dầu hôm mai.
3235. Một nhà
phúc lộc gồm hai,
Nghàn năm dằng dặc quan giai lần lần.
Thừa gia chẳng hết nàng Vân,
Một cây cù mộc một sân quế ḥe.
Phong lưu phú quư ai b́,
3240. Vườn
xuân một cửa để bia muôn đời
Ngẫm hay muôn sự tại trời,
Trời kia đă bắt làm người có thân.
Bắt phong trần phải phong trần,
Cho thanh cao mới được phần thanh cao.
3245. Có đâu
thiên vị người nào,
Chữ tài chữ mệnh dồi dào cả hai,
Có tài mà cậy chi tài,
Chữ tài liền với chữ tai một vần.
Đă mang lấy nghiệp vào thân,
3250. Cũng đừng
trách lẫn trời gần trời xa.
Thiện căn ở tại ḷng ta,
Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài.
Lời quê chắp nhặt dông dài,
Mua vui cũng được một vài trống canh.
Tiên Điền Nguyễn
Du 仙田阮攸
( 1766-1820 )
|