Tiết Xuân (春節), tức ngày Tết, là ngày mồng Một tháng Giêng Âm lịch. Đó là ngày lễ truyền thống long trọng
và náo nhiệt nhất trong dân gian Trung Quốc. Ngày Tết có một lịch sử rất lâu đời và theo một số tư liệu th́ có lẽ khởi đầu từ thời Ân Thương qua việc
cúng tế thần linh, cúng tế tổ tiên vào khoảng giao tiếp cuối năm cũ và đầu năm mới.
Trong quá khứ, qua những thời đại khác nhau, ngày Tết không những đă được gọi bằng những danh xưng khác nhau mà có khi
thời điểm
lại cũng khác nhau tùy thuộc vào cách tính và chọn
lịch. Vào đời nhà Tần, ngày Tết gọi là “Thượng Đán”, “Nguyên Đán”, “Cải Tuế”, “Hiến Tuế”… Đời Lưỡng Hán gọi là “Tam Triều”, “Tuế Đán”, “Chính Đán”, “Chính Nhật”. Đời Ngụy Tấn Nam Bắc
Triều gọi
là “Nguyên Thần”, “Nguyên Nhật”, “Nguyên Thủ”, “Tuế Triều”… Đời Đường, Tống, Nguyên, Minh lại gọi là “Nguyên Đán”, “Nguyên”, “Tuế
Nhật”, “Tân Chính”, “Tân Nguyên”… Rồi đến đời nhà Thanh th́ được gọi là “Nguyên Đán” hay “Nguyên Nhật”.
Sau cách mạng Tân Hợi thành công, nền Cộng Hoà đầu tiên của châu Á với chính quyền Trung Hoa Dân Quốc được thành lập vào năm
1911 dưới sự
lănh đạo cuả tổng thống lâm thời Tôn Dật Tiên. Từ đó Dương lịch bắt đầu chính thức sử dụng cho các công sở, trường
học… đồng
thời quyết
định thống
nhất gọi ngày 1 tháng Giêng Dương lịch là “Năm
Mới” (Tân Niên 新年) và ngày 1 tháng Giêng âm lịch là “Tiết Xuân” (春節).
Từ năm 1949 cho tới nay, chính phủ Trung Quốc tiếp tục sử dụng Dương lịch.
Thêm vào đó, để phân biệt rơ ràng hơn về Tết Dương lịch và tết Âm lịch một cách thống nhất, đă quyết định trên văn bản:
·
Ngày 1 tháng
Giêng Dương
lịch được tiếp
tục gọi là Năm Mới (新年)hay “Nguyên Đán” (元旦);
·
Mồng 1 tháng
Giêng Âm lịch th́ vẫn gọi là “Tiết Xuân”, tức ngày Tết – không gọi là Nguyên Đán như xa xưa!
C̣n ở Việt
Nam, người viết
không thấy và cũng không biết có chính phủ nào đă từng quy định rơ ràng về
cách gọi để chỉ ngày 1 tháng Giêng Dương lịch hay Âm lịch cả. Trong đời sống thường
ngày dân gian vẫn gọi rơ ràng là Tết
Dương lịch
hay Tết Tây, và Tết Âm lịch hay Tết Ta để phân biệt. Nếu chỉ nói hay viết “Tết” trống không th́ mọi người đều ngầm hiểu là Tết Âm lịch. Đồng thời,
ngày nay Tết Âm Lịch dân gian vẫn c̣n tiếp tục gọi là lễ Nguyên Đán theo cách gọi cổ truyền. Đây là điểm khác biệt giữa Trung Hoa và Việt Nam ngày nay.
Tuy rằng ngày mồng Một tháng Giêng Âm lịch được
gọi là Tết, nhưng ở
Trung Hoa Tết được
dân gian thường kéo dài vui chơi
cho tới Rằm tháng Giêng (Tết Nguyên Tiêu) c̣n ở Việt Nam Tết thường
được dân
gian vui hưởng cho tới mùng 7.
Đặc biệt, người viết
xin lạc đề chút cho vui. Người ta hay nói
“vui chơi ba ngày Tết”
hay “vui chơi ba ngày Xuân”,
Tết và Xuân ở đây đều có cùng ư nghĩa “Tiết Xuân”. Do đó, cá nhân người viết luôn dùng cụm từ
“Chúc Mừng Năm Mới” cho Dương lịch,
và
“Cung Chúc Tân Xuân” cho Âm lịch.
Tuyết Sơn Tùng 雪山松
California, U.S.A., Xuân
Quư Măo (cập nhật)
|