Thời
xa xưa, ngày đầu năm, tức
mồng Một Tết Âm lịch, gọi là Nguyên Đán, Nguyên
Nhật... Đến sau cách mạng Tân Hợi thành
công, nền Cộng Hoà đầu tiên của châu Á với
chính quyền Trung Hoa Dân Quốc được thành lập
vào năm 1912 dưới sự lănh đạo cuả
tổng thống lâm thời Tôn Dật Tiên, Dương
lịch mới bắt đầu chính thức
được sử dụng cho các công sở, học
đường… Đồng thời còn
chỉ định gọi ngày 1 tháng Giêng Dương lịch
là “Năm Mới” (Tân Niên 新年) và ngày 1 tháng Giêng Âm lịch là “Tiết Xuân 春節” (Tết).
Vào thời ấy, mỗi lần
đến ngày “Nguyên Nhật” đầu xuân,
những văn nhân học giả sau khi nhấm
nháp tí rượu xuân thường hay
hạ bút đề thơ với những
từ cú cát tường hoặc
những ước nguyện cá nhân gọi
là khai bút đầu xuân.
Một trong những bài thơ xuân cổ
nổi tiếng với chủ đề “Nguyên
Nhật” là bài thơ của Vương An
Thạch (王安石) mà
giáo sư Ngô Văn Lại đã dịch
và diễn giải trong tác phẩm “春節詩歌 - Thơ Xuân Tuyển Dịch” -- trong chùm
thơ tuyển này thầy Ngô dịch 9 bài và tôi dịch
2 bài -- nhân dịp Xuân
Mậu Tý ở thập niên trước:
( Nguyên Tác
)

( Âm Hán Việt )
NGUYÊN NHẬT
Vương An Thạch
Bạo
trúc thanh trung nhất tuế trừ,
Xuân
phong tống noãn nhập đồ tô;
Thiên
môn vạn hộ đồng đồng nhật,
Tổng
bả tân đào hoán cựu phù.
( Dịch
Thơ )
NGUYÊN ĐÁN
Tiếng
pháo xua tan chuyện cả năm,
Đồ tô (1) thu ủ gió xuân nồng;
Nhà
nhà rạng rỡ như bừng sáng,
Đào phù (2) cũng mới đổi thay xong.
Ngô Văn Lại
吳文赖 dịch
và chú thích
Việt
Nam, Xuân Mậu
Tư
Chú thích:
Vương
An Thạch (1021 - 1086) là người lỗi lạc về
văn học lẫn chính trị, làm tể tướng
đời Tống Thần Tông, tiến hành cuộc đại cải cách gây đụng chạm
quyền lợi nhiều đồng liêu
nên bị chống đối mạnh mẽ đến mất chức. (Người cầm đầu phe chống đối là Tô Đông Pha (1036 - 1101) Tô bị Vương “cách ly” ra Hoàng
Châu nhưng uy danh Tô quá mạnh nên Vương đành chịu thua cuộc.
(1) Đồ tô: Tên riêng dành gọi thứ rượu uống
vào dịp Tết.
(2) Đào phù: Bùa bằng gỗ đào. Người
ta dùng ván gỗ đào đóng lên hai bên cửa, vẽ lên đấy hai thần giữ cửa là Thần Đồ và Uất Lũy cùng bùa chú để hai vị ấy xua đuổi tà
ma. Sáng mồng một Tết,
người ta bỏ ván cũ, thay ván mới. (Ở Việt
Nam hai thần ấy thường chỉ thấy đặt tượng tại cổng Chùa và gọi
là ông Thiện, ông Ác).
*
Tiến sĩ Hồ An Quốc 胡安國 cũng có một bài thơ thất
ngôn tứ tuyệt viết về ngày “Nguyên Nhật”
đặc sắc với tâm trạng lẫn lộn
khi ông đứng trước gương chợt giật
ḿnh thấy diện mạo đă thay đổi theo
năm tháng và cùng lúc ấy lại vui đón Tết về
với những niềm hy vọng mới cho năm mới:
( Nguyên Tác
)

( Âm Hán Việt
)
NGUYÊN NHẬT
Hồ An Quốc
Cạnh
trang phất mộc tiễn dư hàn,
Tụng
toại tiêu hoa thượng thái tiên;
Lãm
kính tự kinh phi tích mạo,
Cử
bôi đồng hỷ đắc tân niên.
( Dịch Thơ )
NGUYÊN ĐÁN
Mới
treo gỗ Phất (1) tiễn đông tàn,
Hạ
bút mừng Xuân (2) thảo mấy hàng;
Dáng
cũ nh́n gương nay đă đổi,
Nâng
ly lại đón Tết vừa sang.
MÙNG MỘT TẾT
Mới
xong gỗ Phất (1) tiễn đông,
Chúc
Xuân (2) hạ bút mấy dòng cung nghinh;
Nh́n
gương dáng đổi giật mình,
Nâng
ly đón Tết tâm tình lại vui.
Hàn Quốc Trung 韓國忠 chuyển
ngữ và chú thích
Chú thích:
Hồ An Quốc (1074-1138) người Phúc Kiến đời Nam Tống,
tự Khang Hầu, hiệu Thanh Sơn. Ông đỗ tiến sĩ
năm 1097. Trước tác “Xuân Thu Truyện” nỗi tiếng
của ông được xem là sách giáo khoa để cho các sĩ phu hậu thế
theo ngành khoa cử “phải đọc”.
(1) Phất mộc 祓木: Tức đào phù, xem chú thích phía trên của thầy
Ngô Văn Lại.
(2) Tiêu hoa 椒花: Tức bài từ “Tụng Tiêu
Hoa 頌椒花”, điển tích này dùng để chỉ chung những
từ ngữ chúc tụng ngày đầu Xuân.
Nhân dịp
Xuân Bính Thân lại về với đất
trời, như thông lệ hằng năm, tôi
ghi vài dòng chữ khai bút bút
đầu xuân với ý niệm cầu mong cho
cá nhân, gia đình và toàn thể gia
tộc một năm mới
吉祥如意
CÁT TƯỜNG NHƯ Ư
Sẵn tiện,
tôi cũng xin chúc toàn thể các bạn
cùng khóa Xuân Quang ,
các thầy cô, bạn bè Khải Minh năm
xưa, và luôn cả các người Hoa
đã hoặc đang sinh sống tại Nha Trang
một năm mới Bính Thân
VUI & KHỎE
韓國忠 Hàn
Quốc Trung
於美國,加利福尼亞州, 洛杉磯,2016丙申春節
Xin mời đọc một
số tác phẩm của Hàn Quốc Trung 韩国忠
|