VU LAN LAN
MAN VỀ MẸ...
1. Thuở nhỏ tôi rất mê ăn chuối, đơn giản v́ nhà nghèo chẳng quà bánh ǵ nhiều trong khi chuối là món trái cây dân dã rẻ tiền mùa nào cũng
sẵn. Ngày rằm mồng một tôi thường lẽo
đẽo theo các bà già
trong xóm đi chùa làng. Thừa cơ những lúc sư cụ bận tiếp khách, các chú tiểu
lo tưới cây,
tôi lẻn đến bàn phật nhanh tay bẻ liền vài trái chuối bỏ vô túi quần trong lúc mắt không ngừng nơm nớp ḍm chừng đức Phật. Thương ghê!
Những lúc ấy mắt Phật vẫn hiền từ, môi vẫn nở nụ cười nhân ái. Tôi thích
Phật rất nhiều kể từ dạo ấy. Lại nhớ hồi lớp một, trên ghế ông bà có
nải chuối
chưa cúng. Trước giờ đi học tôi cứ khăng khăng đ̣i ăn trong khi má cương quyết không cho v́ chưa
thắp nhang. Giằng co măi cuối cùng tôi yêu sách
không chịu đi học. Má nói:
-
Mày "hư" để tao dẫn mày lên méc thầy.
Tôi thách v́ biết má rất ngại tới trường
bởi má hay ăn mặc lôi thôi lúc nào cũng
quần ống xăn ống xổ. Vậy mà trái với
dự đoán
của tôi, má xăng xái nắm tay lôi tôi
đến lớp.
Tôi, mặc quần đùi áo thun, một tay cầm vở kẹp cây bút ch́, tay kia bị má kéo đi.
Đoạn đường
ngắn chừng
300 m là một cuộc đấu trí khá căng.
Đến cổng
trường, các
lớp đă vô tiết học. Tôi liếc nh́n thấy sắc mặt má tỉnh bơ. Khi bác cai mở
cổng, má phăm phăm dẫn tôi đến sát cột cờ giữa sân trường. Một
vài thầy cô giáo nghiêm
trang đi dọc hành lang. Tiếng học tṛ đọc bài các lớp
vang lên rộn ră. C̣n cách
chừng 10m là tới lớp học, má hỏi:
-
Sao? Tao
dắt mày vô gặp thầy hiệu trưởng nghen?
Bấy giờ tôi mới chấp nhận thua cuộc, nhẹ nhàng gỡ tay má, xuống giọng:
-
Thôi má dźa, để con dzô một ḿnh.
Phải lanh trí ứng xử chứ để má khai ra sự
t́nh th́ quê chết!
Lần khác, lúc tía má
đi làm, nhà chẳng có ǵ ăn
mà trên trang thờ có nải chuối đang chín mùi, bên dưới là khung cửa hông thông ra nhà sau. Hai anh em đồ
thế, thằng
anh đ̣ng đ̣ng để thằng em bám vào cánh
cửa đu lên trong lúc thằng anh giữ chặt cánh thẳng góc với vách tường cho khỏi đung đưa. Trang thờ
cao gần 2,5m, chồm lấy được nải
chuối là một kỳ công v́ lạng
quạng là té bể đầu. Chiều
về, thắp nhang thấy mất nải chuối. Sau một hồi tra vấn, chối quanh chối co không được,
cuối cùng hai thằng cu đành thú tội nhưng má không tin bởi má nghĩ trang thờ cao quá không thể nào lấy được.
Má bắt làm lại má coi (giống
như giờ công an hay bắt phạm nhân tái dựng hiện trường).
Tía cười lắc đầu ngao ngán trong khi má bặm môi đè cổ hai thằng nằm xuống hạch tội. Má nói không phải má tiếc nải chuối nhưng phải đánh đ̣n v́ leo vậy quá nguy hiểm. Sau má phán:
-
Nải chuối bao nhiêu trái th́ mỗi thằng lănh bấy nhiêu roi.
Sau một hồi kỳ kèo quỳ lạy xin tha, má "phát" cho mỗi thằng 3 roi cháy đít. Số c̣n lại lấy cục than ghi nợ trên vách. Từ đó về sau, thấy chuối (trên ghế thờ) dẫu có thèm nhưng v́ sợ roi nên chỉ
khi nào được cho phép mới dám rớ vào.
2. Nhà ngoại nằm sâu trong đồng, cách nhà tôi chừng một cây số. Bà mất đă lâu, các cậu mợ đều ra riêng chỉ một ḿnh ông sống thui thủi trong căn nhà vườn thênh thang hiu quạnh. V́ vậy mỗi lần thấy thằng cháu Tàu lai ngoài
"phố" về
chơi ông mừng lắm. Cây trái trong vườn thứ ǵ cháu muốn ông đều hái cho liền.
Mỗi lần gặp, ông hay chào câu quen thuộc:
-
“Hây dà, bố
lố mài, tí kha!1” Các Chú2 d́a chơi à. Các Chú có tiền
cho ông xin ít đồng
xài chơi.
Sẵn trong túi có ít
đồng tôi dợt le cho, vậy mà ông mừng lắm. Từ đó lần nào về tôi cũng chôm của má it đồng để tặng ông. Có hôm
tôi ŕnh rút 5 đồng trong giỏ chẳng may má bắt được.
Tôi vừa lúng túng vừa sợ xanh mặt. Má hỏi lấy tiền làm ǵ, tôi
t́nh thiệt nói lấy cho ông. Má thở dài nói:
-
Cho ông th́ được
nhưng muốn
lấy phải hỏi v́ tiền má làm khổ lắm!
Thương
má quá, tôi bỏ lại tiền mà sau này
không thấy ông xin nữa.
Biết tôi thích nuôi gà, ông lựa
cho con gà trống choai tôi mừng quí như vàng. Nhờ chăm kỹ gà lớn như thổi lại đẹp mă sáng sáng
gáy thật vui tai. Một buổi chiều nọ, trời chạng vạng, có chị gà mái nhà
ai chạy lạc
vô sân quờ quạng không biết lối về. Tôi nhanh tay lấy thúng úp được xong bỏ vô lồng nhốt chung cùng gà trống. Lâu nay sống đơn độc
giờ tự nhiên có người đẹp
"từ trên trời rơi xuống" gà trống trổ tài galant hết cỡ. Quả là một cặp đẹp đôi! Bất ngờ tối về, phát hiện, má hỏi:
-
Gà ở đâu?
Tôi khai thiệt,
má bảo đem trả cho lẹ. Tôi tiếc nuối gắng căi:
-
Biết của ai mà trả!
Má ra lệnh :
-
Một là thả, hai là ăn đ̣n. Nói mau!
Dĩ nhiên tôi dại ǵ chọn phương
án 2 dù cảm thấy rất tiếc. Vậy mà tháng sau, một ngày đầu thu, khi tôi thức
dậy thấy vắng tiếng gáy, phát hiện mất chú gà, tôi
khóc to. Khi tía nói má bán
đó, không phải mất đâu, tôi càng khóc dữ hơn. Trưa đi chợ về má "hối lộ" tôi bịch kẹo. Tôi dỗi không ăn nên thấy mặt má buồn xo. Măi tới tối tôi mới ăn gói kẹo (v́ tiếc) mà cũng nhờ tía giảng giải. Chắc kẹt lắm má mới làm vậy chứ má thừa biết tôi quư con gà cỡ nào! Từ bỏ thú vui "chăn nuôi," tôi lần ṃ sang chuyện đi câu. Tôi quyết định
câu cắm (v́ muốn bắt cá to) thế là tôi lại về xin ông gốc tre để vót cần. Dù đang dăy cỏ vườn vậy mà chìu cháu, ông cũng h́ hục phát gai chặt được
một khúc. Lúc mang gốc tre vô thấy chân ông bị gai quào máu chảy ṛng ṛng mà thằng cháu bất nhơn, đă không hỏi thăm, lại chê ngắn c̣n đ̣i ông chặt cho khúc khác. Điên tiết, ông ném gốc tre may mà tôi tránh được; chưa
đă giận ông c̣n với
theo phang luôn cây rựa. May là lúc đó tôi nhanh chân vọt ra ngoài cổng chứ không th́ cũng què gị. Bẵng đi cả tháng trời tôi không dám ṃ về,
mà rồi chuyện cũng tới tai, má không tha, nọc ra cho một trận đ̣n nhừ tử.
... Thắm thoát
tôi được
lên lớp 6. Rời khung trời tiểu học, học hành th́ ít mà rong
chơi đồng
ruộng th́ nhiều. Giữa năm đó, anh đầu mất v́ bệnh. Nhiều tháng trời chiều nào ngồi vào mâm cơm má cũng khóc v́ măi
nhớ thương.
Má thương là phải v́ anh tôi
chăm ngoan học giỏi; trái với tôi, học th́ ít mà
quậy hơi nhiều. Giữa năm lớp 9, tía tôi lại
ra đi.
Lên lớp 10, kiến
thức bắt đầu nhiều nên có muốn
chơi cũng không được.
Cũng như nhiều bạn bè, trong số các môn, học tṛ nông thôn chúng tôi khá vất
vả về môn sinh ngữ. Những ai đă từng học qua ngoại ngữ đều biết, khó khăn nhất là kỹ năng nói. Mà ở trường,
mỗi thầy cô có từ
lại đọc
không giống nhau. Nghe mấy anh lớp lớn mách nước muốn tiến bộ phải học qua
radio, qua đài BBC hay VOA hay băng cat-set. Thế
là tôi theo má nài
nỉ ỉ ôi xin mua một
radio cassette, thứ rẻ
tiền thôi. Má nhứt quyết không cho lấy cớ không tiền. Sau bí quá tôi chơi
bài “tiền trảm hậu tấu" ăn cắp tiền mua rồi tính sau. Lúc đi chợ về thấy cái máy trên bàn, má hỏi:
-
Của ai?
Tôi làm bộ
b́nh tĩnh trả lời:
-
Con mua đó!
-
Tiền ở đâu?"
-
Con lấy của má.
Nghe
xong má thả đ̣n gánh, ngồi phịch xuống đất, mồ hôi trán vă ra. Má
khóc mắng tôi phung phí. Tôi không nói ǵ cũng khóc theo, xong bệu bạo nói:
-
Con mua để học mà, có phung phí đâu…
Sau đó má
không nói ǵ thêm bởi
chuyện cũng
"lỡ" rồi.
C̣n tôi "trót dại" nên phải vùi đầu mà học chớ không th́ lại tiếp tục bị ăn đ̣n.
C̣n tiếp…
Liên Khôi Thực 蓮魁實
Nha Trang, Việt Nam, Vu Lan 2023
Chú
Thích:
- Đây là một câu “nói hay mắng”
đùa thường
ngày của một số người Hải Nam. Ở đây ông chỉ thuần túy đùa với đứa
cháu ngoại
có mang ½ ḍng máu người Hoa.
- “Các Chú”: từ
chỉ người
Khách Trú, sau này chỉ người
Tàu nói chung.
|