THƠ TIẾU PHẬT

 

( THAY LỜI CHÚC TẾT BÍNH THÂN )

 

 

 

 

Ghi chú dẫn nhập của KHAIMINH.ORG:

Tiếu Phật  笑佛  là bút hiệu của cố giáo sư Lê Nguyên  黎元老師.

 

 

THƠ TIẾU PHẬT

 

Tổng quát thơ Phật Cười ta thấy tác giả làm thơ có vẻ dễ dăi nhưng thực ra đấy là cái dễ dăi qua nhiều công phu trau chuốt g̣ gẫm cật lực bởi đấy là công phu nhuần nhuyễn của một nhà sư phạm . Người đơn giản suy nghĩ cứ tưởng là công chuyện dễ  ăn. Sự lựa chọn cách diễn đạt tinh vi ấy người đọc phải tỏ mắt mới nh́n ra. Thơ Phật Cười có lẽ không nhiều nhưng bài nào cũng công phu, lời lẽ thâm thúy và ông chỉ làm khi có dịp nào cần ghi nhớ. Bài 乙巳春抒懷  Ất Tỵ Xuân Trữ Hoài (Tỏ Ḷng Xuân Ất Tỵ) ông sáng tác v́ lí do đó.

 

 

 

黎元

一九六五年於芽莊中學

 

 

Âm Hán Việt:

 

ẤT TỴ XUÂN TRỮ HOÀI

(Nhất cữu lục ngũ niên ư Nha Trang Trung Học)

 

Nhất trượng phong sương hựu độ xuân

Thiên nhai do tác báng môn nhân

Hoán lai mục túc tần lao thiệt

Ủng thượng thanh khâm chẩn tế thân

Phát dĩ bạc thiêm tri tiệm lăo

Tữu thường xa thủ chỉ duyên bần

Phồn hoa quá nhăn khang tâm lăn

Tĩnh đối thư trù phất ám trần

 

 

 

Dịch thơ:

TỎ L̉NG XUÂN ẤT TỴ

(Xuân Ất Tỵ 1965 tại Trung Học Khải Minh Nha Trang)

 

Gió sương chồng chất lại xuân về,

Lận đận khắp trời kiếp mướn thuê;

Đắp đổi rau hoang tê chót lưỡi,

Lê la áo lụa đỡ mùi quê;

Tóc thêm sợi bạc do thừa tuổi,

Rượu thiếu tiền mua chỉ tại nghèo;

Ngắm cảnh phồn hoa ḷng nguội ngắt,

Lặng lau pḥng khách bụi mờ che.

 

 

Ngô Văn Lại  吳文賴 dịch

Việt Nam, Xuân Bính Thân 2016

 

 

 

Diễn giải:

 

Câu 1 -

一丈風霜又渡春

Nhất trượng phong sương hựu độ xuân

 

Sau bao nhiêu năm sống đời du mục, không biết Phật Cười đă nếm trăi bao nhiêu sương gió, cuộc đời Phật Cười lại nếm thêm một mùa xuân Ất Tỵ để nhận việc dạy trẻ Khải Minh.

 

Câu 2 -

天涯猶作傍門人

Thiên nhai do tác báng môn nhân

 

Tính ra bao nhiêu năm trước (và cả năm nay nữa, Phật Cười vẫn c̣n đeo đuổi cuộc đời “phó thường dân” (bàn môn nhân) (môn nhân ké) tức người nhà giữ chân sai vặt chứ không sai làm việc chính, ngay cả việc dạy học (Phật Cười cũng không phải là hiệu trưởng) mặc dù ông là người tốt nghiệp trường sư phạm chính qui.

 

Câu 3 -

換來苜蓿頻勞舌

Hoán lai mục túc tần lao thiệt

 

Kể lại nổi long đong khổ nhục (mục túc là thứ rau hoang mọc nhiều người ta dùng làm thức ăn cho ngựa và dân nghèo dùng tạm đỡ đói).

 

Câu 4 -

擁上青襟僅蔽身

Ủng thượng thanh khâm chẩn tế thân

 

Tuy gian khổ nhưng tác giả vẫn dùng áo lụa xanh (phục trang học tṛ chưa nên danh phận) nhưng mặc như thế để chứng tỏ tư cách chưa đến nổi lam lũ lao động chân tay.

 

Câu 5 -

髮已白添知漸老

Phát dĩ bạc thiêm tri tiệm lăo

 

Câu này ư nghĩa đơn sơ nhưng hàm xúc ở chữ (tri) lẽ ra bản thân Phật Cười đương nhiên biết ḿnh sắp già nhưng những năm tháng trôi nổi gió sương cơm áo gạo tiền, làm ông quên mất. Nay nhờ xuân về, lại tóc điểm bạc, ông mới nhận ra điều ấy.

 

Câu 6 -

酒常賒取祇緣貧

Tữu thường xa thủ chỉ duyên bần

 

Nhà nho làm thơ phải có rượu tạo hứng. Đỗ Phũ có câu: (tữu trái tầm thường tùy xứ hữu) tức thi nhân đến đâu rượu đấy, nhưng Phật Cười phải mua thiếu chỉ v́ nghèo. Lẽ ra Phật Cười thú nhận là thế nhưng ở đây ông không viết (chỉ do bần) mà lại viết (chỉ duyên bần). Ông gọi cái nghèo của ông là cái duyên gặp gở, coi đấy là t́nh bè bạn là duyên trời chứ không phải là cái nợ oan nghiệt trời buộc cho ông. Ở đây cần nhận ra một điều Phật Cười vui vẻ nhận cái nghèo như một mối (duyên lành) được Tạo hóa ban riêng cho ḿnh chứ không đỗ thừa là (tại). Ta thử h́nh dung Phật Cười giầu sang, mỡ cửa xe choáng lộn bước xuống đi giữa đoàn người đón tiếp cạnh ḿnh là đám công tử tiểu thư áo quần là lượt thước tha có lẽ Phật Cười chẳng thể nào cười cho được chỉ có nước khóc mà thôi.

 

Câu 7, 8 -

繁華過眼看心懶

靜對書櫥拂暗塵

Phồn hoa quá nhăn khang tâm lăn

Tĩnh đối thư trù phất ám trần

 

Ngày Tết phố phường tấp nập thiên hạ chộn rộn, Phật Cười nh́n cảnh ấy không nhập cuộc v́ túi rỗng tiền, nên không nh́n ra phố xá nữa mà quay vào pḥng khách (là thứ đối trong với cảnh phồn hoa ngoài phố) để làm chuyện sạch sẻ trong ba ngày tết. Cái việc ông làm thanh cao trong sạch biết bao nhiêu.

 

 

 

 

 

 

 

请阅读吳文赖老师佳作 * Xin mời đọc một số tác phẩm cuả Giáo Sư Ngô Văn Lại.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

***  投稿電子郵件請寄 ***

Bài vở & h́nh ảnh xin gởi về Ban Phụ Trách KHAIMINH.ORG

 

VanNgheGiaiTri@KhaiMinh.org

 

 

 

 

 Copyright © 2004 - Present KHAIMINH.ORG | Website Disclaimer