Hai khoá I và II có một kỷ niệm động trời để nhớ đến mãn đời là dịp kỷ niệm 90 năm sinh của nhà thơ trào phúng Trần Tế Xương
(1870 - 1960).
Lễ diễn
ra đúng ngày sinh của Trần Tế Xương
(5.9) năm 1960. Thầy
Dật đề
xướng và điều hành. Địa điểm
là Di Luân Đường. Bàn thờ Tú Xương đặt
thành góc thước thợ với nội đường nên không thất lễ với chư vị thánh hiền thờ ở đấy.
Tất cả
sự động
trời của lễ nọ hội tụ ở bức chân dung Tú Xương do gã cựu thợ ảnh Nguyễn Phong (khoá I, nay ở Mỹ)
thực hiện.
Phong ca cẩm:
-
Ai biết mặt mũi ông ta răng
mô mà vẽ?
Tôi lý luận:
-
Không ai biết cả thì tìm đâu ra kẻ chê anh vẽ
sai?
Nghe thế,
Phong bèn vui vẻ hạ quyết tâm.
Mấy hôm sau, Phong đến lớp có vẻ hơi bẽn lẽn rất không bình thường, lại
có vẻ bí mật như kẻ làm…quốc sự. Tôi hiểu ngay, lao đến giật chiếc cặp nhưng anh ôm khư
khư trước
ngực bằng
cả hai tay. Thì ra anh đã
phòng bị. Chúng tôi xúm vào năn
nỉ, anh cứ hứa "chốc nữa sẽ biết!" vẻ mặt anh lúng túng "như chó ăn
vụng bột".
Té ra vẽ xong nhìn lại, anh đâm ngượng nên quyết ỉm đi đã đợi khi bóc giấy bọc, bày khung lên bàn thờ thì mọi chuyện đã rồi, không ai chế giễu gì được nữa.
Thế nhưng chúng tôi kỳ kèo dai nhách làm anh mềm
lòng. Thật là một trận bão cười! Đúng là cười lăn, cười lóc, cười bò! Chúng tôi lắc vai nhau, đẩy lưng nhau, cười sặc sụa, phấn khích tột độ!
Trong khung kính trang trọng nọ là một nhân vật diện mạo khá cổ quái: râu rậm như chổi, đầu
to tày giành (Tú Xương - Phú thầy đồ dạy học). Đầu như thế, râu như thế, tất phải kèm theo lông mày chổi xể, đôi mắt ốc nhồi mới hài hoà lệ
bộ! Phong cũng không quên câu:
Ở
phố hàng Nâu có phỗng
sành…
(Tú Xương - Ông phỗng sành)
Vì vậy,
anh tô bóng gương mặt thật kỹ cho ra dáng "mặt trơ trán bóng" mà ông Tú
tự rủa mình cùng đám nhà Nho hết thời, xoay xở làm "Thầy đồ thầy đạc -
Dạy học dạy hành - Vài cuốn sách nát - Dăm thằng trẻ ranh…" (Phú thầy đồ dạy học)
Ai nấy cười tàn bạo như vậy, cứ tưởng buổi
lễ kỷ niệm nọ cầm chắc là …cháy vở. Nào ngờ mọi sự diễn ra thật trang nghiêm, thật thành kính, không chút thất thố nào, có lẽ nhờ ở các bộ lễ phục trang trọng của các thầy, cùng lối đồng
phục của chúng tôi, lại nhờ hương trầm nghi ngút và quan trọng
hơn cả là nhờ chúng tôi đã … no cười
từ trước
nên không cảm thấy nhu cầu bức thiết
Mới đó
mới đây mà dòng thời
gian đã trôi qua năm mươi năm! Một phần ba sĩ số khoá I ấy đã về cõi vĩnh hằng tịch mịch! Tôi muốn mượn câu thơ của Vũ Đình Liên, "độ"
lại một chút:
Những người … năm
mươi năm
cũ,
Hồn ở đâu
bây giờ?
Giáo
Sư Ngô Văn Lại 吳文赖老師
Việt Nam, 2016
|