CHO ĐIỂM

 

 

 

Enlarge   *    放大   *   Phóng Đại

 

Một Cảnh Nha Trang Thời Thập Niên 60 – 70 Xa Xưa

 

 

 

 

Điểm số hiệu nhà giáo dùng đánh giá chất lượng bài làm của học sinh hay thí sinh. Việc sử dụng hiệu ấy được gọi khá dung tục CHO ĐIỂM. Tiếng CHO ở đây đă khiến nhiều nhà giáo ngộ nhận ḿnh thí chủ quên mất công tâm cùng tính nghiêm túc vốn những chuẩn mực nhà giáo phải tuân giữ. Bằng không, rất dễ tạo ra bao chuyện đáng khóc đáng cười cả đáng căm hận nữa.

 

Nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ Aziz Nexin kể một mẩu chuyện thuộc loạithích đùanhư sau:

 

Đến chơi nhà một nhà giáo dạy Văn, người khách nọ hỏi tŕnh độ làm văn của học tṛ lớp ông ta dạy ra sao. Ông bèn hớn hở giới thiệu một bài đạt điểm cao nhất ông vừa chấm xong. Người khách đọc rồi kinh ngạc, trả lại chủ nhân, hỏi sao ông ta cho điểm lạ lùng như vậy. Chủ nhân cầm bài đọc kỹ lại hoảng hồn nhận ra đây chỉ một bài tường thuật trận bóng đá vừa qua, không dính dáng đề tài Tập làm văn bàn về tác động của gió. Chỉ câu nhập đề khá chuẩn. Nhà giáo nọ chỉ c̣n nước hỏa tam tinh!

 

Một lần chấm thiĐà Nẵng, khi lập phiếu điểm, tôi bắt gặp một pḥng thi kết quả khá đặc biệt: bài thi Văn thừa điểm cũng chỉ thừa một vài điểm, bài văn thiếu điểm cũng chỉ thiếu một vài điểm, trong khi các môn Toán, Lư, Hóa, Sinh ngữ I, Sinh ngữ II, v.vcự ly giữa bài khá với bài kém chênh nhau hơn 15 điểm (bấy giờ áp dụng thang điểm trên 20). Thỉnh thoảng tôi phải lập những phiếu điểm quá đỗi kỳ quặc: môn Văn đạt điểm 12 - 13, trong khi bảy môn c̣n lại không môn nào đạt nỗi 3 điểm, môn c̣n nhận điểm không, nghĩa thí sinh bỏ cuộc. Tôi bực ḿnh bảo:

 

-         Chị coi hộ b́a đựng bài xem giám khảo phải Nguyễn Văn… không?

 

Chị ta lật b́a xem rôi trố mắt sửng sốt:

 

-         Sao anh tài quá vậy?

 

Tôi nhếch mép:

 

-         đâu. Tôi đă lập phiếu điểm cho anh ta một lần rồi!

 

Sau 1975, tôi mới biếtông ta” ấy chính người dạymột trường cùng tỉnh, tuổi đời c̣n rất trẻ.

 

Kiểu cho điểm áng chừng (dân trong nghề gọi đo gang tay”) bất chấp chất lượng bài làm của thí sinh thực ra không phải quá hiếm. Ngay tại trường anh ta dạy cũng từng xảy ra một vụ “hay” hơn nhiều. Nếu chính ông Hiệu trưởng trường ấy không trực tiếp kể th́ tôi chả đời nào tin nổi.

 

Vào thời chưa thi trắc nghiệm, một giám khảo nọ chấm môn Sử Địa. Đến khi lập phiếu điểm, người ta phát hiện một pḥng thi kia thiếu xấp bài Vạn vật (tức Sinh vật ngày nay). Kiếm riết một hồi, th́ ra xấp bài nọ đi lạc qua ban chấm Sử Địa bị giám khảo nọphangđiểm nguyên cả xấp! ra những h́nh vẽ của môn Vạn vật bị ông ta cho h́nh vẽ của môn Địa nênchấmluôn! Như thế tức hơn ba chục bài của pḥng thi kia, ông không đọc lấy một ḍng, không nh́n một h́nh vẽ! Trưởng ban Sử Địa cũng chẳng thèm kiểm soát xem các giám khảo ban ḿnh múa may bừa băi ra sao. Không biết số phận ông trưởng bạn nọ thế nào, riêng ông giám khảo bị lập biên bản mời nghỉ dạy ngay tức khắc.

 

Chuyện Nexin kể trên kia thực ra t́nh trạng cực kỳ phổ biến, đến nỗi học tṛ  cũng biết tỏng lợi dụng ngon lành. Bởi vậy Nexin xếp chuyện ấy vào tập “Con cái chúng ta giỏi thật!”

 

Đă một tập quán lâu đờimột số thầy dạy Văn cứ vào đầu năm học, nhà giáo lo chấm thật kỹ một bài rồi lưu điểm số bài ấy để dùng nhưtự điển, các lần sau cứ dựa vào đấy chođiểm. Cậu học tṛ lém lỉnh trong chuyện kể của Nexin “biết tẩythủ đoạn này đă lợi dụng thành công, chẳng thèm phí sức động năo chorách việc.

 

Người ngoài luồng rất khó tin rằng chuyện đời lại thể như vậy.

 

( Tiếp )

 

Tôi đoán phỏng rằng loại nhà giáo áp dụng thủ đoạn này chiếm đa số áp đảo. Nguy hiểm cho thủ đoạn này c̣n xảy ra theo chiều ngược lại. Nhiều bài làm về nhà học tṛ thường nhờ anh rể, chị dâu, v.vlàm hộ mong được điểm cao, ra điểm cũng vẫn thế mặc người làm giúp đôi khi tŕnh độ vượt xa thầy của học tṛ. Bản thân tôi hồi dạy Đại học đă từng bị một học tṛ của ḿnh dạy Tiểu học cho điểm dưới trung b́nh khi tôi làm hộ một bài văn lớp 5, khiến thằng cứ một mực cho rằng tôi đă cố t́nh làm thật dở, trong khi dốc ḷng tin tưởng bác sẽ kiếm hộ một món điểm kha khá. Tôi đành ngậm đắng nuốt cay để thằng lớp 5 duy tŕ tinh thần học tập.

 

Chuyện xảycuộc lập điểm thi như tôi đă kểtrên trường hợp không phổ biến bằng trường hợp Nexin đă kể. những nhà giáo coi điểm số thứ tài sản sở hữu của ḿnh, ḿnh quyền” ban phát bao nhiêu tùy thích. Đă một trường hợp xảy ra như sau:

 

Năm 1975, bên này Bến Hải thường tổ chức vào dịp lễ Hai Trưng một cuộc thi dành cho nữ sinh Trung học Đệ nhị cấp (lớp 10 trở lên), gọi Giải văn chương nữ giớiThí sinh thicác tỉnh, bài thi tập trung về chấmSài G̣n, mỗi trường Nữ cử về một giám khảo.

 

Một năm nọ, giám khảo trường Đồng Khánh h́nh như nhận ra bài của trường ḿnh nên phóng tay cho điểm 18 trên 20. chủ khảo phát hiện điều ấy, công khai hỏi giám khảo nọ:

 

-         Sao anh cho đến 18 điểm không thông báo cho Hội đồng?

 

Anh ta đáp cộc lốc:

 

-         Tôi quyền!

 

ta giận tái mặt quay sang hỏi tôi giọng run run cố rít lên:

 

-         Anh L. thấy anh ta nói vậy nghe được không?

 

-         Thưa chủ khảo, tôingheth́ nghe rồi, c̣nđược” hay không th́ c̣n phải đọc bài thi đă!

 

Chuyện dừng lạiđấy chứ không ra to thêm sống trong thời chiến, người ta thường chủ trương ḥa vi quí”. ràng anh ta “ quyềnthật!

 

vậy năm ấy, Đồng Khánh năm ấy được một giải cao. Trái với lệ thường hàng năm, các giải cao thườngthuộc quyền sở hữutrường Gia Long hoặc trường Trưng Vương hai trường NữSài G̣n. Hai trường ấy kế hoặch phụ đạo bồi dưỡng kỹ chứ không chơi tṛtay không bắt giặchy vọng gỗ mổ thậtnhưcác trường tỉnh xa.

 

Việc cho điểm một bài làm đánh giá một công tŕnh, một tâm huyết của học tṛ, tôi không bao giờ dám dễ dăi, không bao giờ nể nang, tôi tự bằng ḷng về cách xử sự của ḿnh trong bấy nhiêu năm đi dạy. Tuy nhiên, giờ đâytuổi về già, tính sổ đời ḿnh bất chợt nhận ra nhiều trường hợp để lại trong ḷng tôi ít nhiều áy náy, ân hận. Trong đó hai trường hợp gây ấn tượng sâu đậm nhất:

 

Trường hợp thứ nhất xảy ra cho một nữ sinhtrường Nữ.

 

Một hôm, đôi vợ chồng nọ đến gặp tôi, đưa ra do con họ cần đi du học nhưng điểm Văn yếu quá, nay nhờ tôi chữa lại điểm Văn, nâng lên cho đạt yêu cầu.

 

Tôi thấy họ cầm trên tay tờ học bạ, nghĩa họ đă lọt qua cửa chính, tôi chỉ cần gạch bỏ điểm , cho điểm mới vào bên cạnh, tắt một chữ, họ mang sang văn pḥng đóng dấu lên mọi sự hợp lệ.

 

Ngày nay vốn sống nâng lên nhiều hơn, tôi cũng nh́n nhận rằng việc làm ấy quả chuyện quá nhỏ nhưng lúc bấy giờ tôi thấy vấn đề không đơn giản nào. Tôi cảm thấy lương tâm nghề nghiệp của ḿnh bị xúc phạm thô bạo. Giả sử hai học bạ được xét vớt cho một suất du học, học bạ kia tổng số điểm 145, học bạ của con họ số điểm 144, nay tôi nể họ, nâng thêm 2 điểm tất kẻ đạt yêu cầu bị hỏng, kẻ chưa đạt yêu cầu lại được tuyển do bàn tay phù phép của tôi ư? Nhất định không thể như vậy được. Tôi dứt khoát ḿnh không quyềnvứt bỏ lương tâm dễ dàng như vậy. Tôi bảo họ:

 

-         Điểm số do sức học sinh làm ra chứ không phải do thầy giáo ban phát. Tôi chấm bài rất thận trọng, không hề chuyệnquan tám cũng ừ, quan cũng gật”, nay không chấm cho điểm bừa băi th́ tôi chẳng thể nào làm được. Nếu ta chí du học, điều kiện du học th́ ông dùng mọi cách động viên, khích lệ từ nhiều năm trước, chứ không phải đến lúc cần học bạ tốt mới lo liệu cho tốt

 

Đôi vợ chồng ấy khá tự trọng, đặt vấn đề không thành cáo từ. Không hề nài nỉ gây điều khó xử cho tôi. Tôi rất phục thái độ thẳng thắn tâm hồn trong sáng của họ. Măi đến nay tôi vẫn không biết họ ai, con họ tên . Nếu gặp tay người thủ đoạn, họ sẽ mào đầu rằng họ ai, quen thân hay con những nhân vật nào, họ tạo ra một thứ hào quang nào đó để buộc tôi thấy cái việc chữa điểm nhỏ nhặt, không đáng cho tôi phải áy náy.

 

( Tiếp )

 

Trường hợp thứ hai gay cấn hơn, xảy ra sau ngày đất nước thống nhất.

 

Năm ấy, khối 11 hai giáo viên dạy Văn, Tôi vào nghề lẽ từ lúc kia mới họcmẫu giáo. ta dạythành côngđến mức đến gần 70% số các lớp đảm nhiệm đủ điểm môn Văn, c̣n tôi dạy kém đến nỗi số đủ điểm chưa đạt đến 30%. Th́ ra đạt danh hiệu tiên tiến dễ dàng nhờ thành tích thi đua như vậy chứ không hẳn nhờ thẻ đoàn viên.

 

Tôi biết đây không hề chuyện tiêu cực nhưng tôi tin chắc lănh hội lệch lạc lời giáo huấn của ông Phó ty khi ông bảo: “Thầy cho học tṛ điểm không, th́ chính người thấy ấy đáng điểm không” (ông ta nói theo tầm , nhưng lại hiểutầm vi !).

 

Tôi chua chát hỏi ta:

 

-         thật tin rằng t́nh trạng học Văn các lớp ấy đạt mức như thế không? ra mới vào nghề dạy hiệu quả ghê nhỉ?

 

đáp gọn bân:

 

-         Nếu thầy không đồng ư, em sẽ hạ điểm chúng cho ngang với tầm điểm số của thầy.

 

Tôi cau mặt:

 

-         Để rồi giải thích với học tṛ của rằng chúng mất điểm do tôi ư? họa tôi tận số

 

Sau đó, một học sinh của lớp tôi dạy năn nỉ xin điểm. Khổ nổi hắn ta con chủ trọ. Hắn lại mở lời xin điểm ngay trong bữa cơm, tức mặt cả mẹ hắn nên tôi bị đẩy vào thế khó xử. Mới trong tuần trước hắn công dắt tôi lên vùng kinh tế mới buôn chuối về xuôi để tăng thu nhập. Thế nhưng tôi thẳng thừng khước từ việc nâng điểm giải thích:

 

-         Thầy không làm ra điểm hay sẵn cả kho điểm, muốn phát cho ai bao nhiêu th́ phát. Em chỉ làm được như vậy th́ nhận điểm như vậy, không cách khác đâu.

 

Hắn thốt một câu ai oán, tôi nghe đắng nghét cả nước bọt:

 

-         Mấy đứa học lớp tụi dở hơn con đều đủ điểm hết trơn

 

-         ấy giỏi hơn thầy chứ ?

 

Hắn khó chịu, nhăn nhó thật trẻ con:

 

-         Con đâu ư đó? Làm sao cổ hơn thầy được!

 

Hắn đă vuốt ve ḷng tự ái của tôi. Cũng nghĩa hắn đă bớt oán, nhất cũng nhờ tôi chấm bài khá chu đáo, mọi chỗ sai lầm đáng phê phán, tôi đều phải đánh dấu rất , buộc hắn phải tâm phục khẩu phục.

 

Thế nhưng sau đó mấy hôm tôi đành phải đi t́m nhà trọ khác. Ở lại đấy, ra vào tôi mất hết thoải mái. Hắn thiếu một điểm làm tôi phải long đong cả mấy ngày.

 

Tôi dọn đến địa chỉ mới, hắn ta chẳng nhớ chuyện , vẫn lui tới khá đều đặn c̣n bàn với tôi chuyện xoay xở để tựxóa đói giảm nghèo. Té ra ḷng dạ hắn khá quân tử. Hay tôi “ở hiền gặp lành”?

 

 

 

Giáo Sư Ngô Văn Lại  吳文赖老师

Việt Nam, Tháng 5, 2011

 

 

 

 

请阅读吳文赖老师佳作 * Xin mời đọc một số tác phẩm cuả Giáo Sư Ngô Văn Lại.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

*** 投稿電子郵件請寄 ***

Bài vở & h́nh ảnh xin gởi về Ban Phụ Trách KHAIMINH.ORG

 

VanNgheGiaiTri@KhaiMinh.org

 

 

 

 

 Copyright © 2004 - 2011  KHAIMINH.ORG  |  Website Disclaimer