|
Lời giới thiệu:
Đối với người da trắng, da
đen, da đỏ, Khổng Tử là khách lạ, chẳng
ảnh hưởng ǵ đến họ. Đối với
người da vàng, Khổng Tử đă để lại
trong họ một phần phẩm chất quan trọng.
Dù tự biết hay không tự biết, th́ phần
lớn chúng ta cũng đă mắc nợ Khổng Tử
- đặc biệt là những người đề
cao Khổng Tử trong mọi thời - nhiều giá trị
tinh thần để bảo vệ tổ quốc, gia
đ́nh, xă hội và bản thân.
V́ vậy, hiểu biết về sức mạnh
họ Khổng ở Trung Quốc là điều thú vị
và cần thiết cho vốn liếng trí thức của
mỗi chúng ta.
A- Sự xuất hiện của họ
Khổng.
Thân phụ của Khổng Tử là Thúc
Lương Hột. Như vậy họ Khổng
chỉ bắt đầu tính từ đời Khổng
Khâu tức Khổng Tử (551 - 479 trước Công
Nguyên) và gia phả họ Khổng từ đó đă
được biên tập liên tục có quy mô hơn nhiều
họ khác nhờ sự bảo trợ chắt chẽ
của nhà nước phong kiến ngay từ đời
nhà Hán. Các triều đại tiếp theo vẫn
duy tŕ tinh thần độc tôn nho học, cự tuyệt
mọi luồng tư tưởng khác, do đó ḍng dơi
họ Khổng đời đời được
chiếu cố, phát triển dài ḍng lớn họ măi
ra. (Trong Khổng lâm
có hơn 100 ngh́n mộ của hậu duệ Khổng
Tử).
Cháu đích tôn các đời họ Khổng
nghiễm nhiên được vua chúa mọi thời ban
cho bổng lộc hậu hĩ theo tước Văn
Tuyên Công và hưởng quyền thế tập cha truyền
con nối. Đến đời Tông Nhân Tông (1023 -
1063) nhằm vào đời đích tôn thứ 46, tước
phong nọ được đổi tên ra Diễn
Thánh Công và được triều đ́nh xây cất phủ
đệ nguy nga đồ sộ, quy mô hoành tráng xấp
xỉ di tích quần thể cố cung. Toàn bộ
khổng phủ chiếm đến 240 mẫu (có khoảng
463 gian pḥng xây dựng trên diện tích ngót 50.000m2).
Hiện nay số người mang họ Khổng
trên toàn thế giới ước tính ngót 4 triệu
người. Riêng số thành viên họ Khổng
đang sống tại quê quán (huyện Khúc Phụ, tỉnh
Sơn Đông) có khoảng 110 ngàn người. Năm
2004, nhân sinh nhật Khổng Tử lần thứ 2555,
họ Khổng có dự định công bố gia phả
tổng tu nhưng rồi chưa thể nghiệm thu
được do kết quả điều tra c̣n nhiều
bất cập. Công cuộc này đă làm cho công ty Nhất
Gia ở Tế Nam
(Sơn Đông) phải tiêu tốn hết 8 triệu tệ
(tương đương 16 tỉ đồng Việt
Nam).
Khổng Khâu chỉ có một con trai là Khổng
Lư (tức Bá Ngư) và người đích tôn đầu
tiên của họ Khổng là Khổng Cấp (492 - 431
trước Công Nguyên) tức Tử Tư, tác giả
sách Trung Dung, một trong tứ thư của nho học,
do đó người đời suy tôn ông là Thuật
Thánh (ông thánh truyền đạt chính xác tư tưởng
Khổng Tử).
B- Ba đời luân lạc.
Tính đến đời 77, đích tôn họ
Khổng đă có ba người phải ly hương,
xa rời tổ nghiệp.
1- Người thứ nhất là đích
tôn đời thứ 8: Khổng Phu. Khi Tần Thủy
Hoàng đốt sách, chôn nho sĩ, Khổng Phu liền
giấu sách vào vách tường * rồi một ḿnh rời
quê đi Tung Sơn tham gia nghĩa quân Trần Thắng
với cương vị quân sư. Ít lâu sau ông ốm
rồi chết trong quân.
2- Người thứ hai là đích tôn đời
46: Khổng Đoan Hữu. Ông này di tản theo nhà
Bắc Tống đi về Nam rồi định
cư ở Cù Châu (Chiết Giang) Triều đ́nh mới
của nước Kim (nguyên là bộ tộc Nữ chân
vào chiếm giang sơn nhà Tống) bèn lập em của
Đoan Hữu là Khổng Đoan Tháo làm Diễn Thánh Công.
Thế là có đến hai Diễn Thánh Công tồn tại
song song ở hai nơi: nước Kim (Bắc
Trung Quốc) và Nam
Tống (Nam
Trung Quốc). T́nh h́nh này duy tŕ ngót trăm năm.
Khi nhà Nguyên thống nhất Trung Quốc,
Nguyên Thế Tổ Hốt Tất Liệt (1264 - 1294) chủ
trương hợp nhất Diễn Thánh Công nên buộc
Khổng Thù ở miền Nam phải nhường danh
hiệu ấy cho Khổng Trị ở miền Bắc,
đồng thời đổi danh hiệu Diễn
Thánh Công thành Hàn Lâm Viên Nhũ Kinh Bác Sĩ. T́nh h́nh
này kéo dài ngót 400 trăm năm.
3- Người thứ ba là đích tôn đời
thứ 77: Khổng Đức Thành. Vào thời chiến
tranh Trung Nhật (của Thế Chiến II) Khổng Đức
Thành mới 20 tuổi, không được giao nhiệm
vụ ǵ. Trên đường lánh nạn, ông nhân
danh hậu duệ Diễn Thánh Công, ra tuyên ngôn kháng Nhật
ở Vũ Hán (Hồ Bắc). Sau đó ông vào sống
ở Trùng Khánh (thủ đô thời chiến của
Quốc Dân Đảng, đối lập với Diên An của
Cộng Sản) rồi về ở Nam Kinh, cuối cùng ra
Đài Loan.
* Nhà thờ Khổng Tử được
trùng tu nhiều lần nhưng không lần nào động
đến tường vách (để bảo vệ di
tích). Tương truyền rằng sau vụ "phần
thư khanh do" của Tần Thủy Hoàng, không
nơi nào c̣n dám giữ sách vở nữa. Đầu
đời Hán có ông lăo Phục Sinh thọ hơn 90 tuổi,
lúc lâm chung, ông sực nhớ lại những ǵ học
được hồi c̣n bé, bèn đọc ra cho cô cháu
gái chép lại rồi lưu truyền trong thiên hạ
hàng ngàn năm. Vào giữa đời Tống (khoảng
thế kỷ XII) tường vách của từ
đường Khổng Tử bí tróc ra, người
ta mới phát hiện nguyên bản các tác phẩm kinh
điển nho học do Khổng Phu giấu ở
đấy hơn 1000 năm. Tuy nhiên, số tư
liệu này không đè bẹp nổi những ǵ người
ta đă truyền thụ qua nhiều đời, v́ vậy
giới nghiên cứu học thuật nho giáo phát triển
thành hai luồng song song: Chân Nho (căn cứ theo
sách mới t́m lại được) và Tống Nho
(căn cứ theo những sách chú giải của nho gia
đời Tống như Tŕnh Di, Tŕnh Họa, Chu Hi) và
người học rộng là kẻ tiếp thu cả
hai luồng Khổng Mạnh và Tŕnh Chu, và được
gọi một cách biểu tượng là kẻ theo
nghiệp "cửa Khổng sân Tŕnh".
Có một chi tiết ngộ nghĩnh là Khổng
Đức Thành được tập phong lúc mới 100
ngày tuổi, sau mấy tháng ngôi Diễn Thánh Công bị
bỏ trống v́ đích tôn đời 76 (Khổng Lệnh
Di) từ trần nhưng đời 77 (Khổng Đức
Thành) th́ c̣n là di phúc tử (con "sót" trong bụng).
Đến thời điểm này (2006) Khổng Đức
Thành hiện c̣n sống ở Đài Loan, đă 87 tuổi,
nhiệm vụ "phụng tứ quan" từ
đă được truyền lại cho con là Khổng
Duy Ích.
C- Vài hậu duệ họ Khổng hiện
được dư luận quan tâm.
- Đích tôn đời thứ 77 là Khổng
Đức Thành từng làm Tư Vấn phủ Tổng Thống
Đài Loan. Năm 1935 ông được suy tôn làm Phó Chủ
Tịch danh dự Hội Dân quốc đồng minh
(tương đương Mặt Trận Tổ Quốc
ở ta). Địa vị chính thức của ông là Đại
Thành Chí Thánh Tiên Sư Phụng Tự Quan (quan thờ phụng
Khổng Tử) và được ưu đăi hơn
các Diễn Thánh Công những đời trước.
- Em cùng hệ với Khổng Đức
Thành là Khổng Đức Dung đang sống ở
Hongkong, được Khổng Đức Thành ủy nhiệm
làm Hội trưởng hội Tục tu gia phả họ
Khổng.
- Đích tôn đời thứ 79 là Khổng
Thùy Trường hiện đă 31 tuổi, sống ở
Đài Loan. Ông được nối chức của
cha là đích tôn đời 78 Khổng Duy Ích (ông Ích từ
trần năm 1989, tang lễ cử hành ở Tang nghi
quán, nhà lễ tang của chính phủ Đài Loan). Lúc nhận
chức, Thùy Trường mới là cậu bé 14 tuổi.
- Cháu bàng hệ cao đời nhất
(đời 72?) là Khổng Hiếu Đạc, chuyên gia sinh
vật học, hiện 72 tuổi, tức sinh năm
1934. (Điều này đáng nghi ngờ triệt để
v́ tính b́nh quân th́ mỗi thế hệ họ Khổng
cách nhau gần 32 năm, do đó cháu đời thứ
72 lẽ ra phải sinh vào khoảng xê xích năm 1753, tức
lớn hơn Hiến Đạc đến... 181 tuổi.
Vậy rất có thể chữ Hiến của ông này
được đặt ngẫu nhiên (tức vi phạm
tộc quy!) chứ không phải đặt theo Khổng
Hệ Thi. Dựa vào chữ Hiến ngẫu nhiên
này để tính ra số đời một cách máy móc
là không phù hợp, bởi lẽ không thể có chuyện
phản lôgich là người cùng một thời với
nhau như Khổng Thùy Trường lại phải gọi
Khổng Hiến Đạc bằng... cao cao cao cao tổ
được (4 chữ cao!). Điều như thế
tuyệt đối không thể xảy ra trên đời,
mặc dầu trên báo điện tử có giới thiệu
chân dung Hiến Đạc, lại c̣n kèm cả một cuộc
phỏng vấn về đời tư của nhân vật
này. (Ư kiến của Ngô Văn Lại)
- Cháu cao đời nhất hiện c̣n sống
là đời 76 Khổng Lệnh Nhân (Khổng Đức
Thành gọi bằng cô họ) hiện 82 tuổi, từng
là giáo sư đại học Sơn Đông, là ủy viên
Thường Vụ Hội nghị Chính trị Hiệp
thương toàn quốc, là Phó Chủ Tịch Trung
Ương hội Phụ nữ Trung Quốc. Tuy
bà ta trẻ hơn Khổng Đức Thành 4 tuổi
nhưng trường hợp như thế khá phổ
biến trong xă hội Trung Quốc (do hậu quả tục
đa thê).
D- Những trở ngại khó vượt
trong công cuộc Tục tu gia phả họ Khổng.
Trong việc tục tu gia phả, hiện họ
Khổng đă gặp những trở ngại:
1- Hậu duệ họ Khổng sống
khắp thế giới, chịu ảnh hưởng nếp
sống bản địa từ nhiều đời,
không thường xuyên dùng đến họ của ḿnh
trong sinh hoạt hằng ngày lẫn trong sinh hoạt tế
tự nên không mấy mặn mà với gia phả.
2- Việc điều tra đ̣i hỏi lực
lượng đông đảo, có khả năng xử
lư tư liệu ở tŕnh độ chuyên nghiệp cao,
phải có khả năng phân biệt những văn kiện
ngụy tạo, v́ vậy rất thiếu cán bộ
đạt chuẩn. (đây chính là lư do thất bại
của công ty Nhất Gia ở Tế Nam, tuy công ty này hoạt
đông ngay tại nguyên quán).
3- Một bộ phận hậu duệ
sinh sống bên ngoài đại lục, đang có ư đồ
ky khai, nhất là việc Tục Tu buộc họ phải
kê khai phiền toái, đóng góp lệ phí tốn kém, do
đó chính lực lượng này cũng làm tŕ trệ
cho công việc.
V́ những trở ngại trên, Hội Tục
tu gia phả họ Khổng chỉ mới thu thập
được 800 ngàn hồ sơ đăng kư hợp
lệ (tức mới đạt 20%). Tuy nhiên, từ
thành tích này, người ta cũng đă t́m ra được
đời cháu bàng hệ thứ 82 (tức hệ mang
chữ Hiệu. Riêng cháu đích tôn hệ chữ
Hiệu phải mất khoảng 70 năm nữa mới
ra đời).
E- Khổng hệ thi.
Gia phả họ Khổng quy định mọi
thành viên phải đặt tên theo hệ (ai không theo hệ
sẽ bị loại khỏi gia phả), đồng
thời lệ định cứ 30 năm một lần
tiểu tu, 60 năm một lần đại tu, thế
nhưng thời cuộc luôn gây trắc trở cho
điều quy định này. Khổng hệ thi
được lập ra từ đời Tống và bắt
đầu áp dụng từ đời 56 trở
đi. Mười đời đầu tiên (56 -
65) cho Chu Nguyên Chương (Tống
Thái Tổ 1368 - 1398) quy định là:
HI - NGÔN - CUNG - NGẠN - THỪA.
HOÀNH - VĂN -
TRINH - THƯỢNG - DIỄN.
Đến đời Sùng Trinh nhà Minh (Minh Tư
Tông 1628 - 1661) quy định thêm mười hệ nối
tiếp (66 - 75) là:
HƯNG - DỤC - TRUYỀN - KẾ - QUẢNG.
TRIỀU - HIẾN
- KHÁNH - PHỒN - TƯỜNG.
(Như vậy Khổng Tường Hi, chồng
Tống Ái Linh, làm Viện trưởng Viện Hành
chánh trong chính phủ Tưởng Giới Thạch là hậu
duệ đời 75 của Khổng Tử).
Đến đời Càn Long nhà Thanh (Thanh Cao Tông
1736 - 1795) quy định thêm mười hệ (76 -85)
là:
LỆNH - ĐỨC - DUY - THÙY - HƯU.
KHÂM - THIỆU - NIỆM
- HIỂN - DƯƠNG.
Đến đích tôn đời 76 là Khổng Lệnh
Di quy định thêm hai mươi hệ (86 - 105) là:
KIẾN - ĐẠO - ĐÔN - AN - ĐÍNH
MẬU - TU - TRIỆU
- ÍCH - THƯỜNG
DŨ - VĂN -
HOÁN - CẢNH - THỤY
VĨNH - TÍCH - TỰ
- THẾ - XƯƠNG
Khổng hệ thi đă được chính
quyền Dân quốc phương Bắc (chính phủ Lê
Nguyên Hồng) phê chuẩn và công bố rộng răi khoảng
đầu thế kỷ trước. Bấy giờ,
Trung Quốc đang lâm cảnh quân phiệt các cứ
(tương tự loạn sứ quân thời Ngô - Định
ở nước ta).
Theo tư liệu điều tra năm ngoái
th́ Khổng hệ thi đă áp dụng đến đời
chữ THIỆU, tức c̣n sử dụng được
23 đời nữa. Nếu không có ai quy định
tiếp th́ Khổng hệ thi hiện lưu hành chỉ
có thể vận dụng đến khoảng năm xấp
xỉ 2700.
Chú ư:
Chữ VĂN (聞) của
Chu Nguyên Chương đặt cho đời thứ
62 của Khổng hệ thi th́ có nghĩa là NGHE, c̣n chữ
VĂN (文) của Khổng Lệnh Di
đặt cho đời thứ 97 có nghĩa là VĂN
MINH, VĂN HÓA .v.v.. Do tự dạng khác nhau nên
trường hợp này không bị coi là trùng lặp.
Các gia phả ở Việt Nam cũng theo đúng
tinh thần ấy.
(Viết theo kết
quả điều tra của hai kư giả thực tập
Hách Hồng Tiệp và Văn Tịnh Nhiếp - Tư
liệu do Tiểu Tuyết và Châu Quân Vũ sưu cấp).
Giáo Sư Ngô Văn Lại 吳文赖老师 <photo>
Việt Nam,
2006
|
