http://www.khaiminh.org

夜觀清人戲場演戲 * 夜坐納凉同潘生

Nguyên tác:

夜觀清人戲場演戲

列炬催明最上壇

一聲喊起夜風寒

戟鬚壯士方横甲

弩目將軍已據鞍

出世豈無真面目

逢場浪笑古衣冠

虎門近事君知否

嘆息何人擁鼻看

Phiên âm:

DẠ QUAN THANH NHÂN HÍ TRƯỜNG DIỄN HÍ

Liệt cự thôi minh tối thượng đàn

Nhất thanh hám khởi dạ phong hàn

Kích tu tráng sĩ phương hoành giáp

Nỗ mục tướng quân dĩ cứ an

Xuất thế khởi vô chân diện mục

Phùng trường lãng tiếu cổ y quan

Hổ môn cận sự quân tri phủ

Thán tức hà nhân ủng tị khan

Dịch nghĩa:

ĐÊM XEM KỊCH NGƯỜI THANH Ở NHÀ HÁT

Sân khấu bày đèn đẩy ánh sáng (đến mức) lên cao nhất,

Một tiếng quát vang lên (làm) lạnh cả gió đêm.

Tráng sĩ râu kích (1) vừa xê ngang áo giáp,

Tướng quân mắt nỏ đã ngồi trên yên ngựa.

Ra đời há không mặt, mắt thật?

Đến nhà hát cười tràn (về) áo mão xưa.

Việc gần đây ở Hổ môn (2) ông biết chưa?

Than thở (cho) người nào chen mũi xem.

Dịch thơ:

La liệt đèn treo rạp sáng choang,

Hét lên một tiếng, lạnh đêm tàn.

Râu đinh tráng sĩ vừa xê giáp,

Mắt nỏ tướng quân đã vỗ yên (an).

Há lẽ cuộc đời không mặt thật?

Thảo nào sân khấu lắm y quan?

Hổ môn chuyện nọ nghe chưa nhỉ?

Thương hại cho ai chúi mũi càn!

Thái Trọng Lai 太重来 dịch

Nhà Nghiên Cứu – Đà Nẵng, Việt Nam, 2008

Chú thích:

(1) Kích: Vũ khí cổ sử dụng hữu hiệu hơn kiếm, có hai chạc (râu) gây sát thương.

(2) Hổ môn: Tên cửa ải xung yếu của Trung quốc, nơi nổ ra chiến tranh nha phiến năm 1840.

Nguyên tác:

夜坐納凉同潘生

謫墮無人問

支離一寓公

坐依南斗轉

心向北雲空

爽籟移時勸

炎埃幾日同

君看寒暑理

大火已昏中

Phiên âm:

DẠ TỌA NẠP LƯƠNG ĐỒNG PHAN SINH

Trích đọa vô nhân vấn

Chi li nhất ngụ công

Tọa y Nam đẩu chuyển

Tâm hướng Bắc vân không

Sảng lại di thời khuyến

Viêm ai kỷ nhật đồng

Quân khan hàn thử lý

Đại hỏa dĩ hôn trung

Dịch nghĩa:

HÓNG MÁT BAN ĐÊM CÙNG PHAN SINH (1)

Bị đầy đọa không người hỏi,

Một ông khách trọ người phờ phạc.

Ngồi tại chỗ khi sao Nam đẩu chuyển,

Lòng hướng về trời mây phía Bắc.

Sảng lại (2) khích lệ lúc ra đi,

Oi bức, bụi bặm có được mấy ngày cùng như nhau?

Ông hãy xem cái lẽ của nóng rét,

Đại hỏa (3) đã “chiều” ở trong.

Dịch thơ:

Đày đọa ai thèm hỏi,

Bơ phờ khách thuê nhà.

Dựa sao Nam dời chuyển,

Lòng dõi mây Bắc xa.

Sảng lại nhớ lúc biệt,

Bụi nồng bao giờ hòa?

Ông xem lẽ nóng lạnh,

Đại hỏa đã chiều trong.

Thái Trọng Lai 太重来 dịch

Nhà Nghiên Cứu – Đà Nẵng, Việt Nam, 2008

Chú thích:

(1) Phan sinh: Tức Phan Nhạ, tự Hành Phủ. Tác giả chú: “Phan là người nương nhờ ta khá lâu, nay mới ra ở riêng”.

(2) Sảng lại: Sảng là trời trong sáng, Lại là tiếng vi vu trong không gian tĩnh lặng (thiên lại / sáo trời). Tác giả nhớ quê nên thánh hóa thiên nhiên quê mình.

(3) Đại hỏa: Đại hỏa là sao Tâm, cuối hè thì “chiều” ở trong nên nóng lui, cuối đông thì “sớm” ở trong nên rét lui (chú thích của Cao Bá Quát).

Người dịch diễn giải: “Cuối hè” đồng thời cũng là sắp “đầu thu” nên bắt đầu rét (nóng lui) “Cuối đông” cũng là “đầu xuân” nên bắt đầu ấm (rét lui).

*** 投稿電郵請寄 ***

Bài vở & hình ảnh xin gởi về Ban Phụ Trách KHAIMINH.ORG

VanNgheGiaiTri@KhaiMinh.org